LOCHEM – Wat is de weg die het Lochemse afval aflegt? Makkelijke vraag, moeilijk antwoord. Die wegen zijn namelijk nogal divers en niet altijd even gemakkelijk te doorgronden. Het antwoord van het college van B&W op schriftelijke vragen van de PvdA over wat er met ons PMD-afval (plastic, melkpakken, drankkartons) gebeurt geeft aanleiding tot nadere beschouwing.
Alle gescheiden fracties buiten het restafval, dus PMD, GFT, papier en textiel, worden volledig aangeboden bij recyclebedrijven voor de desbetreffende fractie. Deze stoffen worden op milieuvriendelijke wijze verder verwerkt.’ (B&W Lochem op vragen van de PvdA)
De antwoorden op vragen van de PvdA waren voor LochemsNieuws aanleiding om daar nog eens naar te kijken, samen met iemand die de afvalbranche van binnenuit kent. Dat leidde tot een aantal vragen. Een beleidsambtenaar van de gemeente en twee beleidsadviseurs van Circulus-Berkel deden een poging deze te beantwoorden.
Lees HIER de vragen van de PvdA én de antwoorden van het college
PMD-afval
De bovenstaande quote van het Lochemse college wekt de indruk dat het door Lochemers gescheiden afval (PMD, textiel en papier) volledig wordt gerecycled. De crux zit ‘m in ‘volledig wordt aangeboden bij recyclebedrijven’. Of dat ook daadwerkelijk leidt tot recycling, is zeer de vraag. Of eigenlijk: Dat is zeker niet het geval.
Het ingezamelde PMD-afval gaat naar SUEZ Recycling Services in Rotterdam. Daar wordt het in een verregaand geautomatiseerd proces gesorteerd (zie video onder dit artikel). De drank- en melkpakken en metalen worden eruit gehaald, net als een aantal soorten kunststof, waaronder de bekende PET-flessen.
Van alle PMD is zo’n 28% niet te recyclen. Een ander deel is niet ‘zuiver’ genoeg om te worden hergebruikt voor hoogwaardige producten. Dit wordt samen met hoogwaardiger materiaal gemengd tot een zogeheten mixstroom. Daar kunnen bijvoorbeeld plastic paaltjes of tuinbanken van worden gemaakt.
Kleur
Deze mixstroom geeft vaak wat verkleuringen zodat er bij recycling geen compleet wit product ontstaat. Dat lijkt voor veel producten geen enkel probleem maar marketing en perceptie spelen vaak een rol. Zo wil de verfindustrie uitsluitend spierwitte emmers als verpakkingsmateriaal. Voor het product totaal onnodig maar wel een eis.
De drankkartons gaan naar Van Houtum in Swalmen, waar ze worden gerecycled tot wc-papier en papieren handdoekjes.
Vergoeding
Sorteren is een belangrijke stap in het geheel. Na sortering komt de aanbieder van het afval namelijk in aanmerking voor een vergoeding. Voor de aanbieder van het PMD-afval is er vanaf dat moment geen echte prikkel meer om zich nog te bekommeren om wat ermee gebeurt. Er wordt om die reden al gesproken over de mogelijkheid om vergoedingen pas uit te keren als het afval daadwerkelijk is gerecycled.
De door LochemsNieuws geraadpleegde deskundige zegt dat een deel van het PMD-afval wordt verbrand en dat dit op papier ‘thermisch recyclen’ heet. Verbrandingsovens leveren energie, dus is er sprake van opbrengst, zo is de gedachte. Een woordvoerder van Circulus-Berkel zegt dat verbranden niet langer recycling mag worden genoemd. Wat wel wordt verbrand is het residu dat overblijft na sortering van PMD. Dat is zo’n 14% van de gehele afvalstroom. Het betreft vervuiling door restafval en kunststof dat niet kan worden gerecycled.
Zwarte kunststof
Vreemd genoeg is valt onder dat laatste ook zwarte kunststof. We kennen de zwarte bakjes van de friteskraam en van kant-en-klaar maaltijden uit de supermarkt. Met het materiaal is op zichzelf niets mis maar de sorteerinrichtingen kunnen er niets mee. Kunststofsoorten worden namelijk herkend en gescheiden door middel van infraroodstralen. Om het simpele feit dat zwart plastic deze stralen niet reflecteert belanden alle zwarte componenten in de bak met restafval. Het is aan de markt om zwarte verpakkingen uit te bannen, dan wel om een technische oplossing te vinden waardoor de sorteermachines letterlijk het ‘licht’ zien.
Producenten van verpakkingsmaterialen dragen zogeheten ‘producentenverantwoordelijkheid’ en betalen een bijdrage aan Afvalfonds Verpakkingen. Uit dit fonds ontvangen gemeenten een bijdrage in de kosten van inzameling. Lochem ontvangt jaarlijks zo’n 600.000 euro uit dit fonds.
Lees HIER meer over het Afvalfonds
Vervuiling
Overigens ontstaat veel ‘vervuiling’ van het PMD-afval aan het begin van de keten. Dat zijn wij dus. Er belandt veel in de oranje container dat er niet in hoort. Via voorlichting (zie onderstaande link) moeten mensen ervan doordrongen raken welke zaken wel en niet onder PMD vallen. Maar er zijn ook onverlaten die hele zakken huishoudelijk restafval op een goedkope manier denken te lozen via de oranje bak. Een betere controle tijdens de inzameling en forse boetes moeten ervoor zorgen dat meer mensen die zo handelen tegen de lamp lopen. Controle is er op dit moment overigens nauwelijks.
Lees meer over de campagne ‘Doe mee met PMD’ van Circulus-Berkel
Boete
Gecontroleerd wordt er wél bij de sorteerinrichting. Dit leidt ertoe dat af en toe partijen PMD worden afgekeurd. Dat kost de aanbieder geld. Circulus-Berkel krijgt er soms ook mee te maken. Er mag sprake zijn van een bepaalde mate van vervuiling van het PMD-materiaal. Dit is vastgelegd in het contract met Suez. Als de norm wordt overschreden krijgt Circulus-Berkel daar een boete voor. Die wordt naar rato verdeeld over de aangesloten gemeenten. Over 2017 moest de gemeente Lochem bijvoorbeeld 3918 euro aan boetes betalen.
Restafval
Ons huishoudelijk restafval belandt in verbrandingsoven. Circulus-Berkel steekt daar de hand voor in het vuur. Volgens de woordvoerder vroeg het bedrijf nog nooit een ontheffing aan om restafval te storten. Het Financieel Dagblad meldde kort geleden dat het aantal verleende ontheffingen sterk is gestegen. Dit is het gevolg van een tekort aan capaciteit bij de verbrandingsinstallaties.
Als een partij restafval tot twee keer toe wordt geweigerd door een verwerker kan zo’n ontheffing worden aangevraagd. Het gebrek aan capaciteit is deels te wijten aan het feit dat buitenlands afval hier wordt verbrand. Dit is het gevolg van langlopende contracten die ten tijde van overcapaciteit zijn afgesloten met bijvoorbeeld Engeland. Deze contracten lopen binnen afzienbare tijd af.
Afvalbergen
Het tekort aan verbrandingscapaciteit leidt veel verwerkingsbedrijven tot hoge afvalbergen die liggen te wachten op verbranding. Afgelopen zomer leidde dit tot afvalbranden in onder meer Hengelo en Varsseveld. A propos branden: Er zijn tot nu toe geen harde bewijzen dat Nederlands restafval in Polen terecht komt. Duits afval valt aantoonbaar wel steeds vaker in handen van de Poolse afvalmaffia. Die steekt afvalbergen moedwillig in brand met alle milieuschade van dien. Meer over deze praktijken in de video van de NOS onder dit artikel.
GFT
Het GFT-afval uit de regio gaat naar Attero in Wilp (zie video onder dit artikel). Naast compost en bouwstoffen wordt er daar onder meer groen gas en elektriciteit van gemaakt. Compost uit huishoudelijk afval is niet zomaar geschikt voor gebruik in de tuin- en akkerbouw vanwege de kans op verontreinigingen. Gecertificeerde verwerkers leveren sinds enige tijd Keurkompost. Dit kan wel voor alle doeleinden worden gebruikt.
Wereld te winnen
Met name op het gebied van PMD is volgens alle betrokkenen nog een wereld te winnen. Producenten, consumenten, inzamelaars en verwerkers kunnen allemaal een bijdrage leveren. Dat gescheiden inzamelen zeer succesvol kan zijn, is aangetoond bij glas. Daarvan wordt in Nederland 98% gerecycled. De acceptatie van scheiden van glas is erg hoog. Glas is dan ook een relatief makkelijke stof. Het hoeft alleen worden gescheiden op kleur.
Afval is big business en waar geld kan worden verdiend duiken allerlei ‘creatieve’ geesten op. Omdat de weg die ons afval aflegt deels nog erg diffuus is, is het lastig om compleet zicht te houden op die weg. De hoge winsten die zijn te behalen zorgt ervoor dat afval soms over grote afstanden wordt vervoerd en dat uiteindelijk niet geheel duidelijk is wat ermee gebeurt.
Registreren en tracking
Onderweg wisselt het soms meerdere malen van eigenaar. Al die tussenstations verdienen er wat aan. Bij een betere registratie en tracking – én met een systeem waarbij duidelijk is waar de verantwoordelijkheid ligt – is er ongetwijfeld nog veel geld en milieuschade te besparen.
Video NOS over vuilnisbranden in Polen:
https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2242554-het-vuur-van-de-vuilnismaffia-grijpt-om-zich-heen-in-polen.
Sorteren PMD-afval bij SUEZ in Rotterdam (bron: SUEZ/YouTube):
Video GFT-verwerking (bron: Attero/YouTube):
