LOCHEM – Pinkpop gaat al 53 jaar mee. Door corona beleefde het fameuze Limburgse festival tot nu toe 51 edities. Cor van Wees (1952), sinds ruim 2 jaar inwoner van Lochem, maakte van 1978 tot en met 2019 in totaal 42 festivalposters. De laatste was voor de 50e aflevering. Toen hij aangaf te willen stoppen, kwam de vraag of hij nog 5 jaar als curator andere vormgevers wilde uitnodigen, in afwachting van een definitieve opvolger. Al zijn posters hangen nog tot en met 13 mei in Het Stadshuus.
Wie geluk heeft treft daar de maker zelf en krijgt uitleg en verhalen uit de eerste hand. Het leuke van de tentoonstelling is dat de creatieve ideeën die ten grondslag lagen aan de festivalposters er in een aantal gevallen bijgeleverd worden. Een foto, een schilderij of zelfs 3D-modellen van papier. Zoals de poster uit het jaar 2000 met het hoofd van Medusa. De slangen op haar hoofd, zoals de meeste mensen haar kennen, zijn vervangen door gitaarhalzen.
Muziekkrant Oor
Hoe word je de vaste postermaker van Pinkpop? Dat verhaal begint op de redactie van wat toen nog Muziekkrant Oor heette. Een muziekblad dat tot 1984 daadwerkelijk op krantenpapier werd gedrukt. Met de wilde haren van popmuziek verdween de krant en kwam het magazine dat nu nog bestaat. “Ik ontwierp in die tijd een platenhoezen voor verschillende labels en kwam daardoor wel eens op de redactie van Oor. Ik kon daar op een gegeven moment als vormgever aan de slag. Mijn plan om een opleiding te gaan volgen aan de Rietveld Academie werd me uit het hoofd gepraat”, vertelt Van Wees.
Hij viel onder meer op door zijn hoesontwerp van de ‘LiteraLuisterplaat’ die Muziekkrant Oor samen met het label WEA (Warner Brothers) uitbracht. Daarbij draaide het om popmuziek met literair verantwoorde teksten, van artiesten als Randy Newman, Frank Zappa en John Cale. Op de redactie van Oor kwam Pinkpop-baas Jan Smeets regelmatig over de vloer. Zo ook in 1978, toen Oor een Pinkpop-special uitgaf.
Diapresentatie
Cor van Wees vertelt: “Ik had besloten dat ik toch maar naar de Kunstacademie moest gaan en daar kwam ik fotograaf Kees Tabak tegen, die zijn roots in Lochem had. We maakten samen een diapresentatie met veel beelden van Pinkpop. Dat was toen nog geen heel gangbare kunstvorm, dus dat viel op. Toen Jan Smeets het zag vroeg hij om het op 16mm-film te zetten en er een geluidstrack aan toe te voegen. Dat werd een succes. Jan was manager van allerlei bands en de film vertoonde hij in veel popzalen als een soort van voorprogramma. Zo maakte hij reclame voor Pinkpop.”
Van het een kwam het ander en Smeets vroeg Cor in 1978 of hij een poster voor het festival wilde ontwerpen. De eerste acht had Jan Smeets, al dan niet met behulp van anderen, meest zelf gemaakt. “Als Jan Smeets je, als toen nog niet heel bekende ontwerper, zoiets vraagt, dan kun je niet weigeren. Dat het zo’n gigantische collectie kunstposters zou worden had ik natuurlijk nooit gedacht”, zegt hij.
Elk jaar anders
Wie in de tentoonstellingsruimte op de eerste verdieping van Het Stadshuus rondloopt valt op dat je stijl van de posters uit duizenden zou herkennen, maar dat ze bij nadere beschouwen allemaal heel anders zijn. Ook qua typografie. Van Wees legt uit: “Elk jaar begonnen we weer helemaal opnieuw. Elke editie trekt weer nieuw publiek en die moet je aanspreken met zo’n affiche. Niet alleen via de namen van de optredende artiesten, maar ook qua stijl. Die verandert voortdurend. Naast de poster werd de typografie ook toegepast op de huisstijl en de merchandise, zoals T-shirts.”
Cor van Wees veranderde na 1998 ook het beroemde logo met de pop met het roze jurkje. Letterlijk ‘pink pop’ dus. Aanleiding waren opmerkingen van met name buitenlandse artiestenbureaus die dachten dat de roze pop stond voor een festival in de gay scene. Vanaf 1999 prijkt nog slechts het hoofdje met de grote zwarte haardos in het Pinkpoplogo. Van Wees noemt het ‘Betty Boop-achtig’.
Technieken
Ook de toegepaste technieken veranderde door de jaren heen. De tentoonstelling laat onder meer airbrush illustraties, analoge fotografie, schilderwerk in acryl, 3D-gemodelleerde figuren tot zelfs in keramiek uitgevoerde ideeën zien. “Vroeger was je als grafisch vormgever vooral aan het tekenen en aan het knippen en plakken. Als het eindresultaat onder de reprocamera paste was het goed”, aldus Van Wees.
Later kwamen de computer en softwarepakketten als Photoshop en Illustrator in beeld. Ook dat is wel een verhaal. Cor van Wees was in de jaren ’90 enige tijd feitelijk de enige in Nederland die puur met de computer kan ontwerpen. Hij werkte destijds voor een groot reclamebureau en Apple wilde de Nederlandse markt op met Mac’s en de eerste ontwerpsoftware hiervoor. Het bureau kreeg zo’n computer, ter waarde van 40.000 gulden, en Cor van Wees kreeg 250 uur les. Daarna moest hij ermee aan de slag en de blijde boodschap verspreiden onder collega’s.
Computer
Hij gaf trainingen aan grafisch ontwerpers en stond zo aan de basis van een enorme omslag in dat vak. Hij zegt: “Misschien ben ik medeschuldig aan het feit dat jongeren bijna niet meer tekenen of zelfs schrijven. Alles gaat met de computer, maar daardoor is het zelf creëren op de achtergrond geraakt. Dat is jammer.” Zelf maakt hij veel vrij schilderwerk en hij werkt met digitale fotografie. “Ik zou niet zonder het creatieve proces kunnen.”
Alle groten der aarde hebben door de jaren heen op Pinkpop gestaan. Van The Rolling Stores tot Paul McCartney en van Red Hot Chili Pepper tot REM. Onder bezoekers van de tentoonstelling gaat het dan ook al snel over muziek in plaats van over kunst. “Als ik aan bezoekers vraag welke poster ze het mooist of meest bijzonder vinden, zeggen ze vaak iets als: ‘Die met U2!’ Slechts af en toe tref ik een liefhebber die oog heeft voor het ontwerp of de techniek”, zegt Van Wees.
Ontwerpers
Een bijzonderheid die is te zien in Het Stadshuus, zijn drie 3D-modellen van gitaren. Die hadden model moeten staan voor de poster van 2020. Van uitwerking van dat idee is het door corona nooit gekomen. Vorig jaar kon het festival weer doorgaan. De poster van 2022 is ontworpen door dochter Iris van Wees. Zij is modeontwerpster en liet zich inspireren door haar kinderjaren op Pinkpop. Ze kreeg toen altijd een ballon waar ze erg blij van werd. Dat werd dan ook de basis voor de poster. Dit jaar wordt de poster ontworpen door Harmen Liemburg, die het volgens festivalmanager Niek Murray “wel eens kan gaan worden!”.
Op 20 april bezoeken groepen leerlingen van Staring College de tentoonstelling. Zij krijgen dan een vel papier met alleen het festivallogo erop en worden uitgenodigd om een eigen poster te ontwerpen. “Je weet nooit”, zegt Cor van Wees. “Op elke zoveel duizend mensen tref je een geniale ontwerper of kunstenaar.”
Pinkpop Arts & Crafts
Het Stadhuus
Markt 3, Lochem
Nog te zien tot en met 13 mei
www.stadshuuslochem.nl
Kijk voor alle jaargangen van Pinkpop op:
history.pinkpop.nl/edities
