LOCHEM – Al zo’n 40 jaar staat de voormalige uitkijktoren op de Lochemse Berg er
wat troosteloos bij. Ooit was het een toeristisch icoon met de toepasselijke naam
Belvédère. De afgelopen decennia passeerden diverse herstelplannen de revue. Ze liepen stuk op financiële of technische problemen. Een nieuwe poging lijkt wél kans van slagen te hebben, al moeten ook nu nog wel de nodige euro’s worden gevonden. En…, het uitzicht wordt slechts virtueel hersteld.
Aanstichter van het nieuwe plan is Daan Knijnenburg. Hij is partner bij Kodde Architecten in
Amsterdam, maar van oorsprong Lochemer met warme gevoelens voor de Belvédère.
Jeugdsentiment speelt daarbij een rol. De architect, met veel ervaring op het gebied van
cultureel erfgoed, zocht contact met VVV-voorzitter Koos van Zwieten en zo kwam het
balletje aan het rollen.
Knijnenburg en Van Zwieten benaderden de Lochemer Cor Tonkens, een gepensioneerd bouwkundig- en civieltechnisch projectmanager met veel ervaring met dit soort projecten. Gedrieën werken ze nu achter de schermen aan een plan en bereiden de oprichting voor van een stichting voor het herstel en de exploitatie van de Belvédère. Van Zwieten en Tonkens zijn beide lid van het Historisch Genootschap Lochem Laren Barchem.
Niet hoger
Het bijzondere is dat de uitkijktoren ook in de toekomst niet hoog genoeg zal zijn om over de hoog opgeschoten bomen op de Lochemse Berg heen te kijken. De bedoeling is om bezoekers met behulp van een VR-bril rond te laten kijken, zowel in het verleden als in het heden. Wat ze dan zien zijn met een drone opgenomen panoramabeelden van de omgeving. De brillen bieden echter meer mogelijkheden. Zowel de toren als de presentaties zullen aansprekend zijn, zeker ook voor kinderen, zo luidt de belofte.
Lees verder onder de afbeelding…
De technische mogelijkheden worden onderzocht in samenwerking met Abel Leisure, het
Lochemse bedrijf dat ervaring heeft met onder meer augmented reality (AR), oftewel
toegevoegde realiteit. Bij de zoektocht naar een geschikte techniek speelt een rol dat de toren niet is aangesloten op het elektriciteitsnet. Onderzocht wordt of een aansluiting is te
realiseren.
Mogelijkheden
Om over de bomen heen te kunnen kijken zou de toren zo’n 15 meter verhoogd moeten worden. Dat is technisch onuitvoerbaar. De ranke toren zou er topzwaar van worden. Er is ook nagedacht over een verhoging via een nieuwe constructie buiten de toren zelf. Dit zou het beeld van de toren – een gemeentelijk monument – te zeer aantasten en bovendien te kostbaar zijn. Koos van Zwieten zegt: “Er is zelfs nagedacht over een tweede toren naast het bestaande exemplaar. Het spreekt voor zich dat ook dat heel kostbaar zou zijn.”
Een andere mogelijkheid om uitzicht te creëren is het snoeien of kappen van bomen. Dat ligt altijd gevoelig en eigenaar Geldersch Landschap & Kasteelen van het omliggende bos wil altijd daar dan ook niet aan. De toren zelf en de grond waarop deze staat is eigendom van de VVV.
Concreet plan
Het nu ontwikkelde plan behelst het plaatsen van een zinken dak boven het uitzicht platform, zodat bezoekers droog staan. Eén niveau lager worden de openingen in de muur voorzien van kozijnen en ruiten. Daar kan bijvoorbeeld een ruimte ontstaan waar – door middel van panelen – aandacht kan worden besteed aan de geschiedenis van de toren en omgeving. Ook elders in de toren worden de luiken verwijderd en wordt het glas teruggebracht, zodat daglicht weer kan binnendringen. Verder moet de buitenkant van de toren op diverse plekken worden hersteld. Binnen moet de trap worden opgeknapt.
Met het Geldersch Landschap en Kasteelen (GLK) is overleg gaande over het in eigendom en beheer brengen van de Belvédère bij het GLK. Verder wordt overlegd of de oorspronkelijke parkachtige omgeving van de toren deels in ere kan worden hersteld. Rododendrons in de omgeving herinneren nog aan het aangelegde parkje van weleer.
Historie
De toren is in 1893 geopend. Dit jaartal staat ook nu nog boven de toegangsdeur. Het initiatief was van het in 1885 opgerichte Verfraaiïngsgezelschap Lochem, een voorloper van de huidige VVV. Het was het eerste grote project van het gezelschap en bedoeld om het toch al bloeiende toerisme in Lochem een extra boost te geven. De Belvédère bleek een schot in de roos. In de decennia na de opening kon je als bezoeker bijna niet om een bezoek aan de toren heen. Aan de voet ontstond een theehuis waar het na de voltooide beklimming goed toeven was.
Toen de toren werd gebouwd, was de Lochemse Berg nog vooral een landschap dat bestond
uit woeste grond. De bomen die al waren geplant, en die er later bij kwamen, groeiden
voorspoedig en zorgden er al in de jaren ’30 van de vorige eeuw voor dat het uitzicht ernstig werd belemmerd. Een eerste verhoging van de toren bracht uitkomst. En in de jaren ’50 moest opnieuw een extra deel op de toren worden gemetseld. Begin jaren ’80 was de rek er letterlijk uit en werd de toren gesloten door gebrek aan uitzicht. In de afgelopen 40 jaar waren er af en toe herstelplannen. De laatste stamt uit 2015, maar ook toen stierf het een stille dood.
Subsidie
De nu gekozen oplossing is qua kosten te overzien, zo denken de initiatiefnemers. In de
komende maanden wordt een specifieke kostenraming gemaakt. De Provincie Gelderland is
bereid maximaal de helft van de kosten te subsidiëren uit de Regeling Functioneel Gebruik
Erfgoed. Voorwaarde daarbij is dat de financiering van de rest rond is. Om deze reden wordt binnenkort een Stichting restauratie en exploitatie Belvédère opgericht.
De stichting gaat zich inspannen om de financiering rond te krijgen. Details volgen nog, maar gedacht wordt aan een beroep op het bedrijfsleven en diverse steun- en vermogensfondsen. Via crowdfunding wordt ook een beroep gedaan op de lokale bevolking en ieder ander die iets heeft met het voormalige icoon. Men kan lid worden van de Vrienden van de Belvédère. De gemeente steunt het plan: in de gemeentelijke beleidsvisie Recreatie en Toerisme wordt het herstel van de Belvédère genoemd. De omgevingsvergunning is inmiddels aangevraagd. De drie initiatiefnemers werken pro deo aan dit plan.
Ideeën welkom
Binnenkort volgen meer details over acties die het benodigde geld bij elkaar moeten brengen. Koos van Zwieten van de VVV zegt nu al wel graag te willen horen van mensen die goede ideeën hebben over financieringsmogelijkheden. Eerste contacten kunnen worden gelegd via: info@vvvlochem.nl.
