Han Colvoort: ‘De leerkracht doet er nog altijd toe’

0
Han Colvoort vertrekt op 1 november als directuer van de Poolster (foto: LochemsNieuws)

LOCHEM – Han Colvoort is 20 jaar directeur van de Poolster, waaronder de 10 openbare basisscholen in de gemeente Lochem vallen. In totaal zit hij dik 40 jaar in het onderwijs. Op 1 november gaat hij met pre-pensioen. Een afscheidsinterview met een blik terug en een blik vooruit.

Han Colvoort is afkomstig uit Goor en kwam in 1976 naar Lochem. Daar begon hij aan zijn lange loopbaan in het onderwijs als leerkracht van Rembrandtschool en later de Tak & Twijg. Daarna ging hij voor het eerst aan de slag als directeur. ,,Dat was een bewuste keuze. Nadat ik alle groepen wel had gehad wilde ik graag zelf dingen organiseren”, zo zegt hij.

Zutphen
Die kans kreeg hij in Zutphen. In eerste instantie bij de Prof. Casimirschool. Later kreeg hij ook de leiding over de basisschool De Opmaat. ,,De Casimirschool stond in een sociaal zwakkere wijk, met alle problemen van dien. Dat was een totaal andere wereld dan wat ik in ‘t veilige Lochem gewend was. Ik dacht dat sommige dingen alleen in Amsterdam gebeurden. Dat was een misvatting”, aldus Han Colvoort.

,,Ik ben in Zutphen heel snel ‘volwassen’ geworden. Maar twee scholen waren al lastig combineren met ons jonge gezin en toen ze me vroegen of ik er ook nog een derde school bij wilde doen (de Regenboog – red.), heb ik bedankt voor de eer.”

Laren
Na die Zutphense periode ging Colvoort in 1994 aan de slag op De Branink in Laren, waar hij het Dalton-onderwijs introduceerde. Daar maakte hij in Zutphen al kennis mee. Hij is nog altijd enthousiast over die vorm van onderwijs waarbij het accent ligt op keuzevrijheid, samenwerking en het ontwikkeling van zelfstandigheid.

Colvoort: ,,Op De Branink werkte het erg goed. Je zag ook oudere leraren helemaal opbloeien omdat ze eindelijk weer eens wat anders konden gaan doen.” Van Laren herinnert hij zich ook nog de gemeenschapszin. ,,Ik heb daar regelmatig op zaterdag in overall samen met ouders aan de tuin rond de school gewerkt.”

Bovenschoolse directie
In 1998 ontstond in Lochem de bovenschoolse directie en maakte Colvoort de overstap. Aanvankelijk bestond deze uit 3 directeuren. De openbare scholen in de gemeente hadden toen geen volwaardige eigen directie meer. Dat bleek niet zo goed te werken en nu hebben alle scholen weer een volwaardige directie. Han Colvoort bleef als enige bovenschoolse directeur over. Hij bemoeit zich vooral met (beleids)zaken en zaken die centraal geregeld kunnen of moeten worden. Sinds de gemeentelijke herindeling vallen ook de Gorsselse openbare scholen onder de bovenschoolse directie, die vanaf dat moment OPOL (openbaar primair onderwijs Lochem) ging heten en na de verzelfstandiging in 2010 Stichting Poolsterscholen (Poolster).

Verandering
De grootste verandering die Colvoort gedurende zijn loopbaan heeft meegemaakt is de rol van de leerkracht. ,,Die stond vroeger geheel centraal. De onderwijsmethode stond heel erg vast. Je kon bij wijze van spreken elke morgen in een boek kijken wat je de leerlingen die dag moest bijbrengen. Het accent lag op het overdragen van kennis. Dat betekende bijvoorbeeld bij aardrijkskunde veel plaatsen uit je hoofd leren en bij geschiedenis jaartallen stampen.”

Kennis
Sommige mensen vinden dat kinderen dat soort dingen nog altijd zouden moeten leren. Han Colvoort is het daar niet mee eens. ,,Vroeger werd weliswaar veel kennis overgedragen op de leerlingen maar wat heeft dat voor zin als je het meeste 4 jaar later toch weer bent vergeten? Tegenwoordig richten we ons op toekomstgericht onderwijs. Dingen als samenwerken, werken met de computer, creativiteit en je kritisch opstellen zijn veel belangrijker geworden.”

Basisvaardigheden
Dat betekent dat er meer aandacht is voor het mediawijs maken van leerlingen. ‘Burgerschap’ maakt nu ook deel uit van het lesprogramma. Colvoort: ,,Dat betekent vanzelf dat er wat minder taal en rekenen wordt gegeven, maar de basisvaardigheden worden nog altijd aangeleerd. De tafels moet je nog altijd kunnen opdreunen en de kern van de topografie wordt ook nog altijd bijgebracht.”

Lamme arm
De scheidende directeur herinnert zich nog dat hij aan het in de eerste weken van het schooljaar een lamme arm had omdat hij borden vol met verplichte lesstof schreef. ,,Ik schreef het op en de leerlingen schreven het over. Die tijd en energie kun je beter aan andere zaken besteden.”

Hij vervolgt: ,,De robotisering zorgt ervoor dat veel beroepen die we nu kennen op termijn komen te vervallen. Het heeft geen zin om leerlingen vol te stampen met kennis van nu, waar ze later mogelijk niets meer aan hebben. Ze voorbereiden op de toekomst is belangrijker. We proberen er flexibele en creatieve mensen van te maken.”

Rol leerkracht
Colvoort is ervan overtuigd dat de rol van leerkracht er niet gemakkelijker op is geworden maar wel afwisselender en uitdagender. ,,Je krijgt nu te maken met verschillende niveaus en met verschillende onderwijsvormen. Je bent meer een organisator en je moet aandacht besteden aan aanbod en presentatie van de lesstof op verschillende niveaus . Je moet goed toetsen kunnen analyseren en veel bijhouden in diverse administratieprogramma‘s.”

Niveauverschil
Leerlingen komen tegenwoordig al anders binnen op school. Vroeger begon iedereen gelijk; zonder kennis van taal en rekenen. Nu kunnen veel jonge kinderen via bijvoorbeeld Sesamstraat op tv al aardig tellen en letters herkennen. De een pikt dit sneller op dan de ander. Dat zorgt voor een verschil in niveau dat niet meer verdwijnt. ,,Vroeger kon het gebeuren dat leerlingen 2 of 3 keer bleven zitten. Dat was vooral bedoeld om het niveau per klas gelijk te houden. Nu neem je leerlingen zoveel mogelijk onder de arm, maar dat zorgt dus wel voor behoorlijke niveauverschillen per groep”, aldus Colvoort.

Hij maakt zich wel wat zorgen over het manier van toetsen van leerlingen. ,,De leerlingen en de lesmethoden veranderen voortdurend en de toetsingsmethoden blijven lange tijd gelijk. Dat heeft gevolgen voor de beoordeling en de adviezen die daar uitrollen”, zo klinkt het.

Kinderen kunnen veel
,,Kinderen kunnen heel veel”, zo zegt hij met overtuiging. We zijn van klaslokaal naar leerpleinen gegaan. Leerlingen zijn lang niet altijd meer klassikaal bezig maar werken in groepjes aan projecten en opdrachten. Ze presenteren hun bevindingen aan mede-leerlingen en zo leren ze van elkaar.” Die manier van werken veranderde ook de sfeer op school. ,,Als ik nu met iemand een school bezoek moet ik hem of haar verzoeken op fluistertoon te spreken. Overal in de school wordt namelijk gewerkt.”

Complexe zaken
Over de veranderde rol van leerkrachten: ,,Als een kind vroeger niet zo goed kon leren, lag dat altijd aan de leerling. Nu zeggen we dat zo’n kind een ondersteuningsvraag heeft en is het de opdracht van de leerkracht om daar op de juiste manier op te reageren. Het gaat soms om complexe zaken.”

Passend onderwijs
De term ‘passend onderwijs’ is onvermijdelijk in een interview als deze. Colvoort wijst erop dat het vaak wordt uitgelegd als ‘zo lang mogelijk alles in het reguliere onderwijs houden.’ ,,Dat is niet zo. Passend betekent dat je de juiste plek zoekt voor een kind. Die kan dus nog altijd ook in het speciaal onderwijs worden gevonden. In de gemeente Lochem maken op dit moment ruim 100 leerlingen gebruik van leerlingenvervoer. Die hoeven overigens niet allemaal op een school voor speciaal onderwijs te zitten.

Vernieuwing
Alle scholen van de Poolster zijn bezig met vernieuwingsontwikkelingen. En die vernieuwing komt in vele vormen. Termen als Thinking for learning (T4L), The Leader in Me en Dalton zijn in het onderwijsveld geen vreemde woorden meer. De methodes hebben gemeen dat ze inzetten op zelfstandigheid, differentiatie, kritisch denken, creativiteit en sociale vaardigheden. Een nieuwe ontwikkeling is ook het unitonderwijs waarbij meerdere groepen samenwerken onder leiding van soms meerdere leerkrachten.

Tegen mensen die denken dat leerlingen het tegenwoordig allemaal maar zelf moeten doen, zegt Colvoort: ,,De leerkracht doet er nog altijd toe. Als organisator, presentator en probleemoplosser. De leerkracht moet de kinderen zien, aanvoelen, de sfeer in de groep creëren en de kinderen aanzetten tot ontwikkeling.”

Aantrekkelijke werkgever
Hij meldt dat de Poolster nog altijd vrij goed aan nieuwe personeel kan komen. ,,We worden gezien als een aantrekkelijke werkgever. Wel wordt het vinden van vervangers lastiger, vooral als het gaat om kortdurende vervanging.” Omdat leerkrachten een bestuursaanstelling hebben, kunnen ze binnen de gemeente Lochem vrij gemakkelijk van school wisselen als ze dat willen. ,,Dat is goed voor de motivatie”, aldus Colvoort. De Poolster heeft 113 full-time arbeidsplaatsen. Die worden ingevuld door zo’n 170 tot 180 leerkrachten.

Krimp
In totaal zitten zo’n 1600 leerlingen op de openbare basisscholen in de gemeente. Dit aantal is vrij stabiel. ,,We hebben de grootste daling van het leerlingenaantal achter de rug.” De voor de Achterhoek voorspelde krimp valt volgens de laatste prognoses mee en gaat in ieder geval tot 2030 aan Lochem voorbij.

Gebouwen
Over de samenwerking met de gemeente is Colvoort positief. ,,Lochem doet het best goed. Vooral ook als het gaat om vernieuwing van de schoolgebouwen.” De Garve is net nieuw, in Laren komt een nieuw gebouw voor 3 schollen en in 2023 volgt nieuwbouw voor de Vennegötte en De Rank. En in 2024 de Vullerschool in Gorssel. ,,Wij hebben zelf veel geïnvesteerd in interne verbouwingen. Zo worden de toekomstgerichte ontwikkelingen ook ondersteund door de gebouwen.”

Afscheid

Op 31 oktober nemen de scholen afscheid van Han Colvoort. Zijn opvolger is Dick Loman. Hij is afkomstig uit Eibergen en was de afgelopen jaren werkzaam in Hengelo (O). Hij heeft daar ook ervaring opgedaan in een soortgelijke functie.