ARNHEM/LOCHEM – De tekorten voor het openbaar vervoer in Gelderland loopt op. De jongste berekeningen voorspellen oplopende tekorten tot bijna 30 miljoen per jaar in 2027. Als Den Haag niet snel over de brug komt, dreigt schrappen en snijden in buslijnen, zo laat de Provincie Gelderland weten. Het tekort wordt vooral veroorzaakt door het verschil tussen de werkelijke kosten van OV en wat het rijk aan de provincie uitkeert via het provinciefonds.
Via een persbericht laat de provincie weten dat staatssecretaris Vivianne Heijnen het probleem erkent en aan de Tweede Kamer heeft toegezegd om met een oplossing te komen, maar dat die niet meer lang op zich moeten laten wachten. ‘Arnhem’ voorspelt problemen in zowel de busdiensten in de steden als op het platteland.
Twee indexen
De provincie schrijft: ‘Het lijkt een ingewikkeld boekhoudprobleem, maar de verschillende indexaties maken straks het verschil of er wel of geen bus rijdt. De provincie krijgt via het provinciefonds geld van het rijk voor openbaar vervoer. Het provinciefonds wordt geïndexeerd volgens de consumentenprijsindex (CPI). Voor 2022 is dit zo’n 3%. Voor de vergoeding die de provincie echter moet betalen aan de vervoerders geldt een andere index: de Landelijke Bijdrage Index (LBI). Deze wordt bepaald door brandstofprijzen, loonkosten én inflatie. Deze lag in 2022 tussen 10 en 20 procent.’
Het verschil leidt logischerwijs tot grote tekorten. Vervoerders moeten dit straks vertalen in de nieuwe vervoerplannen voor 2024. ‘Dat leidt onvermijdelijk tot snijden en laten vervallen van buslijnen’, aldus de provincie. Jan van der Meer, gedeputeerde openbaar vervoer, zegt: “We hebben de laatste jaren al heel veel geld uit onze eigen portemonnee bijgelegd. Zowel eenmalig voor de noodconcessies als structureel. Dat gaat om meer dan 120 miljoen euro (voor 4 jaar). Meer kan echt niet. Mobiliteit is de bloedsomloop van de samenleving en ov is een belangrijke slagader daarin. De indexverschillen lopen nu uit de rails. Het rijk moet ingrijpen, anders zakt het regionaal openbaar vervoer door de bodem.”
Kosten
Het indexatieprobleem speelt landelijk. Gelderland wordt extra hard geconfronteerd omdat in het grootste vervoergebied, de regio Arnhem/Nijmegen, veel bussen op gas rijden. Dat was bij invoering een duurzame oplossing maar de extreem hoge gasprijzen vormen nu een probleem. De kosten stegen ook omdat Gelderland in coronatijd nieuwe concessies moest uitschrijven. Daar hadden vervoerders weinig belangstelling voor of durfden het risico niet aan. De provincie werd gedwongen dure noodconcessies af te sluiten.
De provincie liet op verzoek van Provinciale Staten onderzoek doen of het openbaar vervoer nog efficiënter kan. Hieruit bleek dat er nog nauwelijks besparingen mogelijk zijn. De laatste jaren is al fors gewerkt aan verbetering en efficiënter maken van het openbaar vervoer door strekken van lijnen en door het stimuleren van andere vormen van mobiliteit. Ook werden lijnbussen te vervangen door vraagafhankelijk vervoer. ‘Nog meer snijden tast het openbaar vervoer als basisvoorziening voor studenten, scholieren, forensen en sociaal-maatschappelijke bezoeken aan’, zo waarschuwt de provincie.
