LOCHEM – In 1972 staken een aantal Lochemers de koppen bij elkaar omdat ze vonden dat er op cultureel gebied (te) weinig te beleven viel. Het waren mensen die van elders hier waren neergestreken en die duidelijk meer gewend waren op het gebied van kunst, muziek en poëzie. De Stichting Dag Lochem werd geboren en er volgde een niet aflatende stroom van culturele activiteiten. Nu, precies 50 jaar later, valt het doek.
Iedereen in het 5-koppige bestuur van de stichting is er al sinds mensenheugenis op enige wijze bij betrokken. Boeije Jansen en Rien Wulffraat maakten al die jaren daadwerkelijk deel uit van het bestuur. Het idee ontstond toen Toon Hebinck, de toen kersverse coördinator van wat later De Garve zou gaan heten, de legendarische Alternatieve Kampioenschappen introduceerde. Met paalzitten en zelfbedachte sporten als ‘roeien met de riemen die je hebt’ en ‘achter het net vissen’.
Alles bij elkaar
Daar moeten we meer mee doen, zo was de gedachte. Rien Wulffraat zegt: “Er waren destijds veel muziekverenigingen, koren en (volks)dansgroepen. Hoe mooi zou het zijn om die op één dag allemaal bij elkaar te brengen.” Daarnaast werden veel andere verenigingen en kunstenaars gevraagd om zich te presenten in kramen op de Markt. Zo ontstond een echte creatieve markt. De plaatselijke kunstenaar André Oudheusden bedacht dat creativiteit via de handen gaat en kwam met het logo met de hand. Diezelfde hand vormde tijdens Dag Lochem het stralend middelpunt van de markt. Bezoekers werkten de hele dag aan een enorme hand van gips.
Voorzitter Boeije Jansen: “De kracht van Dag Lochem was dat alles kon. Dat had te maken met de tijdgeest van de jaren ’70. Profs en amateurs door elkaar en heel veel mensen die er enthousiast de schouders onder zetten.” Margriet van Peer, die door de jaren heen veel subsidies binnensleepte voor de activiteiten van de stichting, vult aan: “We hebben nooit gebrek gehad aan vrijwilligers. Dat heeft iets met onze generatie te maken. Nu is het veel lastiger om mensen te vinden voor verenigingen en evenementen.”
Podium
De koster van gereformeerde kerk wist precies hoe je het oude podium, dat eigendom was van de gemeente, in elkaar moest zetten. Dat ding, dat ook nog dienstdeed tijdens vroege edities van het popfestival in het openluchttheater, bestond uit zware onderdelen, maar er waren altijd sterke knapen bereid om te helpen.
Dat alles kon bleek ook uit het feit dat dirigent Aalco Flink van muziekvereniging Advendo spontaan met vrienden een dixielandband op de benen bracht die vanaf een platte boerenwagen voor sfeer zorgde. En zeker voor oudere Lochemers bekende namen als Martien Nuis en Ger van Poppel deden met liefde een muzikale duit in het zakje. En wie erbij was vergeet het geluid van de zingende zaag van Jan Florijn uit Ruurlo nooit meer. Net als het ietwat hoge stemgeluid van speaker André van den Bosch die op schoolmeestertoon de dienstmededelingen doorgaf.
Lochem Journaal
Het gonsde van de activiteiten. Van klassieke muziek in de voormalige bibliotheek tot imposante bouwwerken van scoutinggroepen. Wie het wilde kon zelf de handen uit de mouwen steken. Schilderen, boetseren of muziek maken, het kon allemaal. De smalfilmvereniging vertoonde, onder leiding van Gerrit de Boer, de befaamde Lochem Journaals, die nu op YouTube zijn te vinden. Ook vroege vormen van straattheater waren in Lochem te zien. “We gingen onder meer naar Amsterdam om te kijken wat zich daar afspeelde. Als we iets leuks zagen gaven we de artiesten een gratis treinkaartje naar Lochem. En eenmaal hier kregen ze een maaltijd. Dat werkte”, zegt Margriet van Peer.
In 1983 bestond Lochem 750 jaar. Dat jaar bezocht de koninklijke familie de stad en dat zorgde voor een minutieus georganiseerd programma. Dag Lochem zou een jaartje overslaan, zo was de gedachte. De kreatieve markt – met een ‘k’ zoals dat in die jaren hip was – keerde echter nooit meer terug. Aanleiding was dat de plaatselijke horeca een tent op de Markt wilde zetten om daar het bier rijkelijk te laten vloeien.
lees verder onder de foto…
Nieuw tijdperk
Dat ging de Stichting Dag Lochem te ver. “Wij betaalden in de jaren daarvoor de muziek in cafés in de binnenstad. Op de avond van Dag Lochem was er eerst een film op de Markt en daarna gingen de mensen de kroeg in. Heel gezellig, maar zo’n horecatent was ons te commercieel”, aldus Margriet van Peer. Die tent kwam er overigens wel en uit die zogeheten Horecafeesten Lochem ontstond uiteindelijk wat we nu kennen als de Keidagen.
Voor de stichting brak een nieuw tijdperk aan. Er was een enorm netwerk en veel kennis van muziek, kunst en andere vormen van cultuur. Dat kwam vanaf 1984 tot uitdrukking in tal van activiteiten. De eerste was een beeldenroute door Lochem. Er werden beelden geplaatst in de openbare ruimte en deze bleven enkele maanden staan. “Dat ging allemaal goed. Alleen in uitgerekend de ‘beste buurt’ van Lochem, de Haitsma Mulierlaan, werd het hoofd van een beeldje van Maïté Duval geslagen”, herinnert Boeije Jansen zich.
Zomertentoonstelling
De Zomertentoonstellingen in de Gudulakerk zijn door de jaren heen het meest bekend geworden. Een daarvan heette ‘Kunst op de Helling’ (1999) en die vond plaats op een prachtlocatie op de Lochemse Berg. De meeste zomerse tentoonstellingen werden echter gehouden in de kerk. “De meeste kunstenaars wilden daar wel exposeren. De ruimte en het licht sprak duidelijk tot de verbeelding”, zegt Margreet van Aanholt. Bestuurslid en voormalig voorzitter Ina Wolters speelde een grote rol bij de totstandkoming van de exposities.
Een leuke anekdote is dat het bestuur lange tijd eens per maand op een zondagavond vergaderde in een ruimte boven café Scholten. “We begonnen om zeven uur en we moesten om acht uur klaar zijn, want dan begon Van Kooten & De Bie op tv. Dat zorgde voor heel efficiënt vergaderen”, aldus Boeije Jansen. Vergaderd werd er ook meer spontaan. In het kantoortje achter de boekwinkel van Lovink bijvoorbeeld. “Maar ook op straat, als we elkaar tegenkwamen. Even vertellen dat je iets leuks had gezien. ‘Regel het maar’, was dan vaak de reactie”, zegt Rien Wulffraat.
Reeks activiteiten
Naast de zomertentoonstellingen kwamen nog tal van activiteiten voort uit de boezem van de stichting. Zoals de Huiskamerconcerten, Stadhuislezingen, de Avond van de Poëzie en activiteiten in een fraaie Belgische Spiegeltent op de Markt. Befaamd is een avond voor gehandicapten met een voorstelling van de Fanfare van de Eerste Liefdesnacht.
Gevraagd naar de hoogtepunten uit 50 jaar zijn de bestuursleden niet makkelijk op één lijn te krijgen. ‘Kunst op de Helling’, een opera op de Markt in samenwerking met het Vocaal Ensemble Lochem, en tentoonstellingen van topkunstenaars in de kerk, waaronder Armando, worden genoemd. Muzikale hoogtepunten vormden ook de uitvoering van Canto Ostinato van Simeon ten Holt op verschillende locaties. De meest bezochte tentoonstelling werd echter gehouden in het voormalige postkantoor. Dat was een overzicht van de foto’s uit de collectie van persfotograaf Henk Braakhekke uit Barchem.
Klein maar fijn
Onder de noemer ‘klein maar fijn’ vallen een klavecimbelconcert in de kerktoren en een concert met pianomuziek van Satie, met door de componist zelf geschreven teksten. Verder mogen de jazzcafés in café Scholten niet onvermeld blijven. Daar gaven artiesten als Drs P. acte de préséance.
De bestuursleden zijn vol lof over de medewerking die ze door de jaren heen kregen. De samenwerking met de gemeente was constructief, ook in financiële zin. Geld kwam er verder van Fonds 1819, Steunfonds Lochem, Mondriaanstichting, Prins Bernhard Cultuurfonds en de het Rabo Cultuur Fonds. De Vrienden van Dag Lochem brachten ook veel geld in het laatje. En veel bedrijven verleenden altijd welwillende medewerking. Met name de firma Hoftijzer wordt daarbij genoemd. Daar leek niets te gek. Zelfs voor het halen van een lading bamboe uit de buurt van Bordeaux, voor een tentoonstelling, werd daar niet met de ogen geknipperd.
Het einde
Op de vraag waarom er nu een punt achter wordt gezet, zegt Boeije Jansen: “We worden wat ouder. Dat maakt het fysiek wat zwaarder en we hebben eigenlijk bereikt wat we wilden. We hebben veel dingen in gang gezet. Veel initiatieven zijn bij ons begonnen en verder ontwikkeld door anderen. We beschouwen dat als tekenen van waardering.” Margriet van Peer voegt eraan toe: “Bijna alles wat we deden zorgde voor volle zalen. Verjonging hebben we wel geprobeerd maar jongeren komen en gaan, want ze willen bijvoorbeeld een gezin stichten. Begrijpelijk, maar dat zorgt voor een te groot verloop.”
De laatste activiteit van de Stichting Dag Lochem is het samenstellen van een handzaam boekje met een terugblik op 50 jaar cultuur. Daar wordt momenteel aan gewerkt. Het gaat in ieder geval naar de Vrienden.
Meer op daglochem.nl