LOCHEM/GORSSEL – 2019 was een bijzonder jaar voor Lochemer Berry Swarthoff. Als tiener begon hij al met het verzamelen van spullen van en kennis over de Tweede Wereldoorlog in het algemeen en de bevrijding van Lochem en omstreken in het bijzonder. Zijn passie mondde dit jaar uit in een heus museum. Het Liberation Museum Lochem is te vinden aan de Walderstraat.
Samen met zijn vrouw Yvonne en Dennis Driessen begaf Swarthoff zich op 17 januari naar de notaris om oprichtingsakte van een stichting te tekenen. De eigenaar van een winkelpand aan de Walderstraat bleek bereidwillig. De huurovereenkomst kwam tot stand op gunstige voorwaarden. Op 4 mei volgde de pre-opening. Daarbij waren burgemeester Sebastiaan van ‘t Erve aanwezig en ook de Canadese ambassadeur Sabine Nölke was aanwezig.
Officiële opening
De échte opening vindt plaats in april van het komende jaar. Dan – 75 jaar na de bevrijding van Lochem – zijn de Engelse veteranen Jack Ingleton en George Cantello in Lochem aanwezig. Berry Swarthoff wil niets liever dan dat zij het museum officieel openen. “Deze mannen leven bij de dag en als ze in april naar Lochem komen is het zeer waarschijnlijk de allerlaatste keer dat we hier bevrijders kunnen ontvangen. Wat is er mooier dan dat zij de openingshandeling verrichten”, zegt hij.
Buisweerd
Swarthoff wil ook Frits Gies uit Almen en Riet Garritsen uit Laren erbij hebben. Gies is auteur van het boek ‘Bist du ein Jude?’. Riet Garritsen komt van de boerderij De Buisweerd tussen Laren en Holten. De nabij De Wippert gelegen boerderij was in de oorlog een centrum van verzet en een onderduikadres.
Bij de Swarthoff’s en hun restaurant Mondani was en is het, vooral in het voorjaar, een komen en gaan van zowel Engelse als Canadese bevrijders, hun nabestaanden en mensen die de herinnering aan de bevrijding en het belang van vrede levend willen houden. Dat ze uit beide landen nog altijd naar Lochem komen is terecht. Beide legers hadden een aandeel in de bevrijding.
Canadezen of Engelsen?
De Canadezen gelden voor velen als ‘onze’ bevrijders. Maar in feite waren het de Engelsen die rond Pasen 1945 de strijd leverden. Letterlijk op leven en dood. De Canadezen namen – toen Lochem in feite al gezuiverd was van Duitsers – de zaak in betrekkelijke rust over en bleven tot juni. Ze organiseerden onder meer dansfeesten voor de inwoners van Lochem en maakten zich daarmee erg populair. Exel en Ampsen werden overigens bevrijdt door het Canadese Royal Hamilton Light Infantry Regiment.
Berry Swarthoff vertelt in de onderstaande video van Eigenzinnig Lochem uit 2015 het verhaal. Daarin komen de ontberingen van de Engelsen tot uitdrukking,
Activiteiten
In de aanloop naar de herdenkingen en vieringen van 2020 wordt in de gemeente Lochem veel op touw gezet. Het Liberation Museum is daar op onderdelen bij betrokken en trekt ook een eigen plan. Berry Swarthoff: “In de voorbereiding wil ik zoveel mogelijk leerlingen van scholen nog eens uitleggen wat er 75 jaar geleden gebeurde. Ik heb hier al 15 scholen uit de gemeente ontvangen. De rest hoop ik ook nog te bereiken. Ik heb gemerkt dat het vaak valt of staat met de persoonlijke belangstelling van onderwijzers of er al dan niet aandacht wordt besteed aan dit belangrijke stuk plaatselijke geschiedenis.
Groepen
Verder verwacht hij veel groepen van verschillende pluimage. Dat varieert van bedrijfsuitjes waar een serieuze component voor wordt gezocht tot groepen uit het buitenland die op zoek zijn naar de verhalen van hun vaders en opa’s. Er is groep in Engeland die letterlijk: ‘In the footsteps of my father’ heet.
Keep them Rolling
Op 4 april, als de Markt ook letterlijk is ‘bevrijd’ van bouwactiviteiten, rollen de voertuigen van Keep them Rolling via de Walderstraat naar hart van Lochem. Daar wordt dan ook een taptoe gehouden met medewerking van de drums & pipes van The Seaforth Highlanders en 48th Highlanders of Canada. Onderdelen die centraal worden georganiseerd op die dag zijn een ontbijt, een fietstocht en een ontvangst door de burgemeester van de bevrijders en andere gasten.
Stolpersteine
Komend voorjaar worden ook nog een aantal zogeheten ‘Stolpersteine’ (Stuikelstenen) gelegd in Lochem. Deze stenen worden gelegd op plekken waar voor de oorlog Joden woonden en die zijn weggevoerd. De stenen bevatten een inscriptie met de naam van de gewezen Lochemers en – indien bekend – wat hun lot was. Voorbeelden van Stolpersteine zijn al te vinden in de Kastanjelaan.
Er zijn twee data bekend waarop de eerste van 8 nieuwe Stolpersteine worden gelegd. De eerste is op 24 maart. Hierbij is de bedenker van het fenomeen, de Berlijnse kunstenaar Gunter Demnig aanwezig. Op donderdag 2 april vindt nog een plechtigheid plaats. Dan is burgemeester Van ‘t Erve te gast.
Later meer over deze Stolpersteine en de namen en adressen die daarbij horen.
