VRAGENDER/LOCHEM – De verkiezingen zijn in aantocht. Eerst mogen we op 29 oktober landelijk een vakje rood kleuren. En in maart 2026 worden we opgeroepen voor de gemeenteraadsverkiezingen. De partijen en standpunten buitelen over elkaar. Hoe zie je door de bomen het bos nog? En wat zijn de verschillen tussen de politiek van nu en van zo’n 30 jaar geleden? Een gesprek met voormalig VVD-raadslid in de gemeente Lichtenvoorde (nu Oost-Gelre) Peter Uges (84) en de lijsttrekker van LochemGroen! Calle Janssen (35).
Aanleiding voor het gesprek tussen twee ogenschijnlijke tegenpolen was een brief van Peter Uges aan de redactie van deze krant. Daarin pleit hij voor meer vriendelijkheid en wederzijds respect in de politiek. Zowel landelijk als lokaal. Elkaar wat gunnen, is een belangrijk advies van de inwoner van Vragender die in de jaren 80 als VVD’er deel uitmaakte van de gemeenteraad van Lichtenvoorde. “Dat was een CDA-bolwerk. Het CDA was zo groot dat het alle wethoudersposten voor zich had kunnen opeisen, maar ze gunden de VVD er desondanks ook eentje”, zo blikt hij terug. De ‘gunfactor’ is een belangrijk onderdeel van zijn betoog.
Adviezen
Overigens heeft hij de VVD twee jaar geleden de rug toegekeerd toen bleek dat de partij met de PVV van Geert Wilders in zee ging. Zijn stem gaat nu naar Volt. Uges geeft in zijn brief adviezen over hoe je het best kunt bepalen welke partij je stem verdient. “Op weg naar de komende Tweede Kamerverkiezingen worden we bestookt met prachtige plannen van de deelnemende partijen. En de vergelijkingssites maken de verwarring compleet. Vaak komen er verschillende adviezen uitrollen.” De verkiezingsprogramma’s naast elkaar leggen – wat bijna niemand doet – zorgt eerder voor meer dan voor minder verwarring.
De stemwijzers geven tegenstrijdige adviezen door verschillen in de vraagstelling. Het advies van Peter Uges luidt: “Kijk naar de uitgangspunten van de verschillende politieke partijen. Waarop richt men zich over het algemeen? Kijk bijvoorbeeld hoe een partij aankijkt tegen zaken als economie, religie, vakbonden, land- en tuinbouw, milieu, Europa et cetera. En kijk dan naar het stemgedrag in de Tweede Kamer, naar de ervaring van de kandidaten en de persoonlijkheid van de lijsttrekker. En bedenk dat ervaring pas na jaren komt. De ideale kandidaat durft ook minder populaire maatregelen te nemen. En die roept niet zomaar iets, maar blijft achter zijn of haar standpunten staan.”
Vergelijken
Calle Janssen, die sinds 2021 politiek actief is en nu bijna 4 jaar raadslid is in Lochem, kan de adviezen van Uges wel volgen. Wel wijst hij op de vergelijkingssite checkjestem.nl, die is gebaseerd op het daadwerkelijke stemgedrag van partijen bij de vele moties die in de Tweede Kamer de revue passeren. Dat geeft een ander beeld dan alleen de beloftes uit de verkiezingsprogramma’s. Deze aanpak betekent wel dat alleen partijen die al in de Kamer zitten worden meegenomen. Nieuwkomers blijven buiten beschouwing.
Calle Janssen spant zich in voor een lokale stemwijzer, zodat inwoners van de gemeente Lochem de eigen standpunten kunnen toetsen aan die van de partijen die meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen van maart volgend jaar. Aan zo’n stemwijzer hangt een prijskaartje, maar het is gelukt. Zo kan iedere inwoner een weloverwogen keuze maken.
Dualisme
De term ‘dualisme’ bestond ten tijde van de politieke carrière van Peter Uges nog nauwelijks. Het was dus heel gewoon dat wethouders en fractieleden veelvuldig met elkaar spraken. Dat raadsfracties tegen voorstellen van hun eigen wethouder stemden was ongebruikelijk. Stevige invloed van wethouders op de fractie was niet ongewoon. Calle Janssen heeft de indruk dat dit in de gemeente Lochem ook nu nog wel voorkomt, maar geeft toe dat dit lastig is te bewijzen.
Wat betreft de omgangsvormen wijst Peter Uges op de borrel die steevast volgde op de raadsvergaderingen in de oude gemeente Lichtenvoorde. Daar werd informeel met elkaar gesproken, zonder aanzien des persoons. Die borrel is ook in Lochem vast onderdeel van een vergaderavond, maar Janssen bespeurt daar enige afstand tussen bepaalde fracties en niet iedereen doet eraan mee. Beide gesprekspartners zijn het erover eens dat, zowel binnen als buiten de vergaderzalen, meer dan vroeger sprake is van bubbels. Daardoor wordt het lastiger om anderen te overtuigen van je standpunten.
Luisteren
Niet naar elkaar luisteren is de dood in de pot, vinden Uges en Janssen. “Je ziet het gebeuren in de Tweede Kamer en in de media. Elkaar onderbreken en de ander het verhaal niet laten afmaken, niet luisteren en niet van de eigen opvatting afwijken. Het is de taak van de gespreksleider om dit te voorkomen, maar dat lukt vaak niet”, merkt Uges.
Communicatie met de kiezer beperkt zich vaak tot de campagnes in de aanloop naar verkiezingen. LochemGroen! heeft het contact met inwoners tot speerpunt verheven. Janssen zegt: “We doen als partij regelmatig alle kernen aan om te horen wat er speelt. Persoonlijk ben ik ook voortdurend in gesprek met inwoners. Soms wat vaker dan gepland, maar juist dat contact houdt me scherp en dicht bij wat er écht speelt.”
Voelsprieten
Peter Uges had in zijn tijd als raadslid een simpele, maar effectieve, manier om de voelsprieten in de lokale samenleving te steken. “Ik ging elke week naar de markt. Omdat mensen je kenden was het gemakkelijk om in gesprek te raken. Zo hoorde ik wel wat er speelde. Dat was heel effectief. En het werkte beter dan het geijkte standje met ballonnen en flyers in de aanloop naar verkiezingen”, vertelt hij.
Calle Janssen en LochemGroen! zijn niet vies van een flinke dosis activisme. Zo is de partij initiator van de wekelijkse Rode Lijn-demonstraties en van klimaatprotesten in Lochem. “Activisme is geen doel op zich, maar soms is het gewoon nodig om dingen te veranderen of op de agenda te krijgen. Toen ik in 2021 politiek actief werd in Lochem was dierenwelzijn absoluut geen item in de politiek. Als je dat wil veranderen, moet je dat zowel binnen als buiten de raadszaal onder de aandacht brengen.” Hij is geen voorstander van campagnes waarbij de partijen naast elkaar op straat staan. “We gaan liever, samen met inwoners, de straat vegen. Dat is niet alleen gezellig, maar dat leidt tot mooie informele gesprekken, je doet iets goeds voor de omgeving en het is nog gezellig ook.”
Waan van de dag
De waan van de dag. Vooral in de landelijke politiek lijkt dit meer regel dan uitzondering. Visie is volgens Uges en Janssen niet iets voor de opticien, zoals Mark Rutte in 2017 zei. De blik op de langere termijn is volgens beiden broodnodig. Uges zegt: “Continuïteit en samenwerking op langere termijn zijn beter dan alleen naar vandaag en morgen kijken. Met alles wat er momenteel speelt, is dit meer dan ooit noodzakelijk. Ik ben 84 jaar en het zal mijn tijd wel duren. Ik heb geen eigen kinderen, maar als ik ze wel had, zou ik zeker geen goed gevoel hebben over de toekomst.”
Calle Janssen is wel vader van drie jonge kinderen en kan de bezorgdheid van zijn gesprekspartner dus goed volgen. “Op allerlei terreinen moeten we verder vooruitkijken. Op het gebied van leefomgeving en klimaat, maar ook naar een toekomstgerichte economie met aandacht voor mens, dier en natuur. Zodat onze (klein)kinderen ook een goede en gezonde toekomst hebben.”
Natuur
De natuur is een gedeelde liefde van beide heren. Zo spreekt Peter Uges met passie over het natuurgebied Vragenderveen en wandelt Calle Janssen graag in het Stelkampsveld bij Barchem, dat niet ver van zijn huis ligt. De uiteenlopende politieke achtergrond ten spijt verafschuwen beiden het gebruik van glyfosaat in de landbouw. Janssen maakt zich in de gemeente Lochem druk om het gebruik van pesticiden in het algemeen en om de lelieteelt in het bijzonder. In de lelieteelt worden veel bestrijdingsmiddelen gebruikt. Steeds meer gemeenten proberen deze teelt buiten de deur te houden.
Nog een opmerkelijke overeenkomst is dat zowel Uges als Janssen niet rouwig zouden zijn als het CDA van Henri Bontebal groot uit de aanstaande verkiezingen komt. Alles beter dan populisten en antidemocraten, zo is het gedeelde gedachte. Bovendien kan het CDA bogen op veel bestuurlijke ervaring en ervaren mensen. Een gezamenlijk advies luidt: “Ga stemmen en spreek je uit!”
Gunfactor
Afsluitend een tekst uit de brief die Peter Uges naar deze krant stuurde. Dat gaat over de ‘gunfactor’ in de politiek: ‘Kies voor continuïteit en samenwerking op langere termijn. Erken dat over en weer fouten kunnen worden gemaakt. En mochten die zich onverhoopt voordoen, los ze dan onderling op en schuif die niet op het bord van de ander. Meestal kost de gevonden oplossing veel minder tijd dan langlopende discussies in de Tweede Kamer. Wees dan ook bereid elkaar tegemoet te komen. En vergeet niet: principes zijn mooi, maar vertragen enorm. Compromissen zijn beter.’
