Oud-hoofdredacteur Stentor: ‘Krant niet langer cultuurgoed’

0
Alex Engbers was hoofdredacteur van de Stentor in de periode 2004-2015 (bron: alexengbers.nl)

LOCHEM – Voor uitgever DPG zijn de regionale dagbladen nog slechts ‘economisch goed’ en niet langer ‘cultuurgoed’. Dat schrijft oud-hoofdredacteur Alex Engbers van de Stentor in een essay voor KIM, een forum voor reflectie op journalistiek. De kritiek is niet mals. Zo vindt hij dat het dagblad de maatschappelijke rol en verantwoordelijkheid veronachtzaamt.

Alex Engbers, Tukker van geboorte maar al 30 jaar woonachtig in Amersfoort, was van 2004 tot 2015 hoofdredacteur van de Stentor. In 2015 werden de regionale dag- en weekbladen van de Apeldoornse uitgeverij Wegener overgenomen door DPG (De Persgroep). Lees HIER het volledige essay, waarop dit bericht is gebaseerd.

Engbers schetst een beeld waarin niet langer de inhoud maar winstoptimalisatie het beleid bepalen. Niet de regionale hoofdredacteur of de redacties, die de stad, dorp en streek als geen andere kennen, bepalen de redactionele koers. Die wordt centraal vanuit Rotterdam – bakermat van moederschip AD – uitgestippeld.

Sensatie

Volgens Engbers is dit al sinds de overname door DPG het geval. Regionale uniciteit en het gegeven dat bijvoorbeeld Harderwijk en Lochem nogal uiteenlopende plaatsen zijn, werden door de nieuwe leiding afgedaan als ‘onzin’. Het zou gaan om ‘een goed verhaal’. Engbers schrijft: ‘Enige maanden later bleek ‘een goed verhaal’ beduidend meer sensatie te moeten bevatten dan de lezers van de Stentor ooit in lezersonderzoeken hadden aangegeven.’

De voormalige hoofdredacteur vindt winst maken geen vieze woorden. Een krant is volgens hem geen koekjesfabriek, maar net als die fabriek moet een krant voldoende renderen om te overleven. Hij wijst op het verschil tussen het DPG Media van de Belgische mediatyfoon Christian Van Thillo en het eveneens Vlaamse Mediahuis (Telegraaf, NRC en een aantal regionale dagbladen in West- en Noord-Nederland, plus De Limburger). Die laatste uitgever geeft de afzonderlijke kranten zowel inhoudelijk als ondernemend een grote mate van vrijheid. Als onder de streep maar sprake is van een goed resultaat. DPG stuurt de redactie centraal aan.

Onderdeel van regio

Alex Engbers vindt de krant, naast economisch goed, in hoge mate cultuurgoed. Letterlijk: ‘Wie kan er blind zijn voor de verbinding die er decennialang – soms zelfs eeuwenlang – heeft bestaan tussen dagblad en regio? Een goede regionale krant weet wat er in de eigen regio speelt en wil over alle ontwikkelingen met kennis van zaken berichten. Ze behoort kritisch én betrokken te zijn. Samen lijden, samen feesten. Sterker nog, als regionale krant schríjf je niet alleen over je regio, je bent er ook onderdeel van.’

De politiek gaat over de koers van de regio in uitvoerende zin, maar de krant bepaalt de koers in meningsvormende zin. Engbers heeft niet de indruk dat ‘de hogere DPG-echelons zich bekommeren om de verwatering van hun bredere verantwoordelijkheid in de regio. De financiële doelen staan stijf voorop.’

Regiokantoren

Het gevolg is, zo constateert Engbers, dat edities en redactie-onderdelen zijn samengevoegd, het aantal unieke regionale pagina’s afnam en dat regiokantoren werden gesloten. Voor dat laatste kan Lochem als voorbeeld dienen, al begon de afkalving al in het Wegener-tijdperk. Na een eigen redactiekantoor op de Markt – een zoete inval voor lezers met tips en kritiek – volgde de terugtrekkende beweging via Zutphen naar Deventer.

Alex Engbers, sinds 2018 CDA-raadslid in Amersfoort – neemt zichzelf als voorbeeld voor de betalende krantenlezer. ‘De verslaggeving bestaat voor het grootste deel uit rechtbankverslagen, opgeklopte sensatie, snelle, eendimensionale politieke verslaggeving, mensenverhalen en eenvoudige uitwerkingen van landelijk nieuws’, zo luidt de analyse. Hij mist de verdieping, maar vooral ook de juiste invalshoeken.

Digital first

Engbers is geen fan van beleid dat ‘digital first’ wordt genoemd. Nieuws gaat zo snel mogelijk online, waardoor hij het gevoel heeft dat de papieren krant ‘de nageboorte’ van de digitale kanalen is. Dat was overigens ooit wel anders. Zowel ten tijde van Wegener als kort na de intrede van DPG werd online nieuws slechts met de handrem erop prijsgegeven, bang als men was dat de website de papieren krant zou kannibaliseren. Websites als nu.nl sponnen daar garen bij. Pas nadat de betaalmuren intelligenter werden, ging de digitale handrem er allengs af. (Voor de goede orde: de auteur van dit artikel was destijds webredacteur in dienst van de Stentor).

Interessant is de waarneming van Alex Engbers dat de online-lezer, vaak zonder het zelf te weten, mede-richting geeft aan de onderwerpkeuze van de krant. Online is het niet moeilijk om te monitoren waar de bezoekers naar kijken, waar ze op klikken en welke verhalen ze al dan niet helemaal uitlezen. Dat zijn vaak juist de sensatie-onderwerpen en zo wordt de DPG-leiding bevestigd in de opvatting dat sensatie opperbest scoort. Of de betalende lezer van de papieren krant dezelfde voorkeuren heeft is maar de vraag.

Alles van waarde

Alex Engbers sluit zijn essay af met een bekende dichtregel van Lucebert: ‘Alles van waarde is weerloos’. Hij roept de krantenmakers van nu op om de regio en de abonnees serieus te nemen: ‘Zeker als monopolist’.

Alex Engbers schreef samen met oud-hoofdredacteur André Vis van TC/Tubantia het boek ‘Samen voor ons eigen’. Dat gaat over de strijd van de hoofdredacteuren van (onder meer) de voormalige regiotitels van Wegener tegen wat het best kan worden omschreven als ‘kapers op de kust.’  (Lemsel Uitgeverij/ISBN 9789082483734)