BARCHEM/LOCHEM – De Raad van State heeft een besluit van de Lochemse gemeenteraad vernietigd dat de komst van een natuurbegraafplaats op de Kalenberg in Barchem mogelijk moet maken. De Stichting Beheer Landgoed de Kalenberg (SBLK) geeft echter niet op. Voorzitter Derk jan Verstand denkt dat de geconstateerde fouten in het bestemmingsplan gemakkelijk zijn te herstellen. Maar ook de tegenstanders tonen zich vastberaden.
De Kroon oordeelde dat het bestemmingsplan ‘De Kalenberg Barchem’ in strijd met de Gelderse Omgevingsverordening. Een ander punt is dat waardevolle bomen in het bestemmingsplan onvoldoende worden beschermd. Dat heeft de gemeente Lochem al toegegeven.
Tijd en kosten
Voorzitter Verstand baalt hoorbaar van de nieuwe tegenslag die hij ‘juridische haarkloverij’ noemt. “De Raad van State had de twee fouten gemakkelijk zelf kunnen herstellen maar door grote drukte had het daar kennelijk geen zin in. Daarom werd het bestemmingsplan terugverwezen naar de gemeente Lochem. Dat betekent dat het, na herstel van de fouten, opnieuw in procedure moet worden gebracht. Met alle tijdsverlies en kosten van dien. We zijn al acht jaar bezig en hebben twee jaar moeten wachten op een uitspraak.”
De geconstateerde strijdigheid met de Omgevingsverordening is volgens Verstand ontstaan door een verandering van de bijbehorende hoogte door de provincie, zonder dat de gemeente en SBLK hiervan op de hoogte werden gesteld. Diezelfde provincie had eerder al schriftelijk laten weten geen bezwaar te hebben tegen de begraafplaats. De verandering van de kaart heeft betrekking op een halve hectare van de betrokken grond. In totaal gaat het om drie hectare. De preses van SBLK is ervan overtuigd dat het schrappen van de omstreden halve hectare volstaat om het plan in juridische zin te laten voldoen aan alle voorwaarden.
Overwinning
De stichting, die het beheer van de natuur op de Kalenberg en omgeving wil financieren via de verkoop van natuurgraven, ziet de uitspraak van de Kroon – ondanks de streep door de rekening – toch ook als een overwinnen. Volgens Verstand zijn de argumenten van de tegenstanders allemaal afgewezen. Daarbij ging het onder meer over de gevoerde procedure, draagvlak en behoefte.
Verstand stelt dat tijdens een al in september gehouden zitting twijfel ontstond over de ontvankelijkheid van de Stichting Red de Kalenberg en zelfs van de twee omwonenden die de acties tegen de begraafplaats zijn gestart. Hierover is in de uitspraak overigens niets te vinden. Het feit dat de Raad van State wel ingaat op de argumenten van de stichting en/of omwonenden suggereert dat de ontvankelijkheid van de bezwaarden niet geheel is verworpen.
Bosgrond
In de genoemde Gelderse Omgevingsverordening staat onder meer dat ‘woelen en graven in oude onverstoorde bosgrond niet is toegestaan. De gemeente en de initiatiefnemers van de Stichting Beheer Landgoed De Kalenberg (SBLK) hebben volgens de Raad van State onvoldoende bewijs geleverd dat de bosgrond ter plaatse wél eerder is omgewoeld.
Volgens de stichting is dit de laatste 150 jaar een aantal keren gebeurd. Er zou geen sprake zijn van ‘oud bos’. Zoals de naam van de berg al doet vermoeden was er vroeger vooral heide. Het is lastig vast te stellen wanneer het bos is ontstaan. Er zou kostbaar onderzoek van de bodem nodig zijn om dit vast te stellen. Zo ver komt het niet als de voorgestelde oplossing van SBLK daadwerkelijk de juridische oplossing vormt. Dan wordt het gebied aan de noordkant van de berg, waar kan worden begraven, alleen een halve hectare kleiner.
Tegenstanders
De opvatting van de tegenstanders dat de naam van het plan suggereert dat de hele Kalenberg voor natuurgraven kan worden gebruikt houdt volgens de rechter geen stand. De begrenzing van het gebied waar de graven zouden moet komen zijn duidelijk aangegeven, zo luidt het oordeel.
De Stichting Red de Kalenberg reageert door te stellen: “De uitspraak van Raad van State is helder: een streep door het plan. Dat is voor de honderden tegenstanders van de begraafplaats een verademing. Echt een zucht van verlichting.” De stichting blijft dan ook van mening dat je mensen, die recreëren op de Kalenberg, niet moet confronteren met wat als ‘een kerkhof’ wordt omschreven. Bij natuurbegraven is het overigens niet de bedoeling dat de graven gemarkeerd worden met zaken als een grafsteen of iets dergelijks.
Strijdbaar
De stichting zegt de draad weer op te pakken als SBLK het plan doorzet. “De Stichting stelt wel heel gemakkelijk dat de boel te repareren valt door een beetje met hectares te schuiven en een halve hectare prijs te geven. Maar het gaat hier niet om een reparatie, maar om een nieuwe officiële aanvraag voor een wijziging van het bestemmingsplan. Het spel begint van voren af aan”, aldus Red de Kalenberg. Het verwijt van de Raad van State dat de ingediende bezwaren te laat kwamen kan bij een nieuwe procedure worden vermeden. “En dan zullen we nog weleens zien hoe dat uitpakt”, zo klinkt het strijdbaar.
Ook is de hoop van tegenstanders gevestigd op de gemeenteraad. “De huidige gemeenteraad kan andere keuzes maken dan de vorige”, vindt Red de Kalenberg. Een andere stemverhouding kan alleen als veel partijen, die toen ook al in de raad vertegenwoordigd waren, nu hun mening herzien. De gemeenteraad stemde bij de vaststelling ervan in met 19 tegen 4 stemmen. Dat was in april 2021. D66 (2 zetels), Pieter Bas ter Maat (CDA) en Martine Willems (PvdA) waren destijds tegen.
Geen reactie
Het college van B&W van de gemeente Lochem bestudeert de uitspraak van de Raad van State nog en kon nog niet inhoudelijk reageren. Ook op de vraag of de gemeente van plan is om het bestemmingsplan, na aanpassing, opnieuw in stemming te brengen kon nog niet worden beantwoord.
