‘In geouwehoer kun je niet wonen’ [column]

0
Foto ter illustratie (bron: freepik.com)

Wie de kop boven deze column wat cru vindt klinken en nog niet eerder hoorde, is vermoedelijk nog niet al te oud en/of heeft niet eerder een periode van grote woningnood meegemaakt. Voor hen even vooraf: ‘In geouwehoer kun je niet wonen’ is een gevleugelde uitspraak van oud-staatssecretaris en -wethouder van Amsterdam Jan Schaefer (1940-1994), die begaan was met volkshuisvesting. Een andere uitspraak van hem: ‘Is dit beleid of is er over nagedacht?’

[update: onderaan deze pagina is een reactie van Jolande van Borrendam van LochemGroen! toegevoegd]

Door Henri Bruntink

Het is moeilijk kiezen welke van de twee uitspraken van Schaefer op dit moment het meest van toepassing is op wat de Lochemse gemeenteraad met het thema wonen doet. Wie de discussie tussen raad en college de afgelopen weken heeft gevolgd kan zich afvragen of de betrokkenen zelf nog wel weten wat het doel is van de exercitie die ‘strategische woningbouwkeuzes’ is gaan heten. Daarmee is inmiddels bijna een jaar verloren gegaan en waar de winst zit is volstrekt onduidelijk.

Verliezer

Sterker nog, duidelijk is wél dat de woningzoekende de verliezer is. Want tijd is een doorslaggevende factor bij het oplossen van de huidige problemen op de woningmarkt. Procedures duren lang en uit recente cijfers blijkt dat, onder de honderden nieuwbouwwoningen die al in de pijplijn zitten, weinig is te halen voor mensen die zijn aangewezen op een sociale huur- of betaalbare koopwoning. En, over lange procedures gesproken: voordat ook maar een schop de grond is gegaan, hebben zich al de eerste inwoners gemeld die protest aantekenen tegen locaties waar mogelijk gebouwd gaat worden.

Zo moeilijk zijn de keuzes die gemaakt moeten worden momenteel toch niet? Bepaal welk percentage woningen je wil bouwen voor speciale doelgroepen. Hoeveel sociale huur, hoeveel middelhuur en hoeveel koopwoningen voor starters en gezinnen. Hoe laten we ouderen doorstromen zodat eengezinswoningen vrijkomen? Wellicht nog wat instrumenten toevoegen als sociale of economische binding en de verplichting om een aangekochte woning ook zelf te gaan bewonen.

Parallelle processen

Het begon in mei vorig jaar met een motie van VVD, PvdA, GroenLinks, Meedenken met Lochem, D66, CDA. Deze partijen zullen nu ongetwijfeld roepen dat ze geen vertraging wilden en dat het college niet op tijd leverde. Maar ze zijn wel degelijk verantwoordelijk voor de vertraging van het proces waarbij alle kernen hun eigen woonvisies opstellen.

De ontwikkeling van die visies kwam stil te liggen. Dat had nooit mogen gebeuren. Het aan de knoppen draaien door de raad en het opstellen van kernvisies hadden parallelle processen kunnen en moeten zijn. Het college had overigens ook wel met voorstellen daartoe kunnen komen, al is een wethouderswissel een verzachtende omstandigheid. Met de dorpsraden als regisseurs werd zo mooi van onderop vastgesteld wat de behoeften en wensen per kern zijn.

Noodkreet

In Almen werd weliswaar aangetoond dat dit botsingen tussen algemene en individuele belangen niet helemaal kan voorkomen, maar de plaatselijke discussie levert een bruikbaar document op. Ondertussen hadden de andere kernen een eind op strook kunnen zijn met hun visies. Voortgang is hard nodig, getuige ook de noodkreten vanuit Laren en Harfsen tijdens een van de afgelopen politieke avonden. Jongeren dreigen noodgedwongen – en tegen hun zin – te vertrekken, of kunnen na hun studietijd niet terugkeren in het dorp. Dit speelt ook in Gorssel zo weten we al langer. Mede door gebrek aan nieuwbouw stokt de doorstroming aan alle kanten.

Beleidsregels

De grote vraag is wat de gemeenteraad denkt te doen met de informatie die het vroeg en nu grotendeels heeft gekregen. Worden nu besluiten genomen die de (ontwerp-)kernvisies in één klap onbruikbaar maken? Dat lijkt niet erg aannemelijk. De raad stelt vermoedelijk ‘slechts’ gemeentebrede beleidsregels vast. Die doen niets af aan de behoeften en wensen van de kernen. Anders gezegd: kernvisies die ná de keuzes van de raad worden afgerond zullen niet ineens anders zijn als wanneer ze in het afgelopen jaar tot afronding waren gekomen.

Als de verdeling naar hoeveelheden en soorten woningen die de gemeenteraad gaat maken, afwijkt van wat de kernen aangeven als behoefte, wat wil de raad dan doen? Voorschrijven wat ‘de behoefte moet zijn’? De raad moet naar het vogelperspectief. Als bijvoorbeeld wordt gekozen voor 30 of 40 procent betaalbare nieuwbouw, dan moet worden bewaakt dat dit op gemeenteniveau wordt gehaald. Per kern kan daarvan worden afgeweken, om het simpele feit dat de behoeften zullen verschillen. Geen enkele kern zal kiezen voor uitsluitend dure villa’s. Of het vrije uitzicht van een enkeling laten prevaleren boven het algemeen belang van een nieuwe woonwijk. Wijkjes, in veel gevallen.

Slimme politiek

De kernen moeten de komende jaren vooruit kunnen. Door slimme grondpolitiek en een gemeente die de touwtjes stevig in handen houdt. Niet de optimalisatie van de winst van de projectontwikkelaar moet de doorslag geven, maar de prijs en kwaliteit van de woningen en de leefomgeving. Daarover lijken de partijen het overigens wel eens te zijn.

Navraag leert dat de vragen van de raad veel ambtelijke inzet heeft gekost. En ook de vertraging voor de kernvisies wordt niet ontkent. In het gemeentehuis is te beluisteren dat het van belang is dat op 14 februari eindelijk een besluit wordt genomen, waarna de volgende stappen kunnen worden gezet. Naast de kernvisies gaat het dan vooral ook om de keuze voor en ontwikkeling van nieuwbouwlocaties. Als er een besluit komt, is weliswaar tijd verspeeld maar het college hoopt dan verder te kunnen met wat het ‘een gedragen visie’ noemt. De geactualiseerde woonvisie wordt hét beleidskader voor de komend jaren. Initiatieven van derden worden daaraan getoetst.

Nog 7 kernvisies

Zoals al gemeld is de kernvisie voor Almen klaar. Voor de andere 7 kernen liggen er voorontwerpen. Inwoners konden in september reageren op deze voorontwerp-kernvisies en dat leverden enorm veel reacties op. Die moeten nog worden verwerkt. Na een nieuwe inspraakronde worden de definitieve visies voorgelegd aan de raad. Die kan er maar beter op toezien dat geen nieuwe vertragingen ontstaan. Houd de uitspraken van Jan Schaefer in gedachten.

Lees verder onder de video:

Kijktip:
Andere tijden over Jan Schaefer:

Hieronder de reactie van Jolande van Borrdendam van LochemGroen! op de column:

Is dit beleid of is hier over nagedacht?

Reactie op column van Henri Bruntink over wonen:
Henri betoogt dat de gemeenteraad er verantwoordelijk voor is dat er nu geen betaalbare
huizen zijn in onze gemeente. Daar is LochemGroen! het volstrekt niet mee eens!

Jolande van Borrendam, fractievoorzitter van LochemGroen! heeft de afgelopen jaren bij veel verschillende bouwprojecten gevraagd: waar blijven hier de goedkope huizen? En elke keer was het antwoord van het college van GB, VVD en GroenLinks: bij dit project lukt het niet, dan kan de projectontwikkelaar niet uit. Denk maar aan de projecten bij de Nieuwe
Weg in Lochem en de Detmerskazerne in Eefde. Maar waar dan wel?

In Deventer zegt het college tegen elke projectontwikkelaar: u bent verplicht minimaal 30% betaalbare woningen te bouwen, doet u dat niet, dan bent u niet welkom in onze gemeente. Waarom er nu vooral dure huizen zijn gebouwd in de gemeente Lochem, is omdat het college het volkomen aan de markt heeft overgelaten en die gaan voor rendement. Terwijl het een van de kerntaken van de gemeente is te voorzien in woningen voor iedereen. Het bouwen van betaalbare woningen is dan ook een taak van het college en die hebben ze niet uitgevoerd.

Het college heeft er 8 maanden voor nodig gehad om de woonvisie te actualiseren en nog hebben we niet de cijfers die we willen hebben. Stel een kern wil graag dat er veel eengezinswoningen gebouwd worden, om de voorzieningen op peil te houden. Dan willen toch eerst weten hoeveel eengezinswoningen er al in die kern staan? En hoeveel ouderen daarin wonen die graag naar een comfortabele levensloopbestendige woning willen in hun eigen dorp, maar die niet kunnen vinden?

Van Alkemade (rijksbouwmeester) zei al: ons land telt 5 miljoen eengezinswoningen en 2 miljoen gezinnen. We moeten dus voor doorstroom zorgen, voor andere woningen zoals Uuthuuskes en plek voor Tiny Houses voor jongeren. In 2018 nam de raad al unaniem een voorstel aan voor beleid voor alternatieve woningen. Tot nu toe is het college nog geen pilot hiervoor gestart. Niet de raad zorgt voor weinig betaalbare woningen, maar het college!

Jolande van Borrendam
fractievoorzitter LochemGroen!
mail: jolande@lochemgroen.nl