Exel wakker geschud door plan voor windturbines

0
Energiebedrijf Pure Energie ziet kansen voor windturbines in het gebied tussen Papenslagweg (links in beeld) en de Bolksbeek (foto: LochemsNieuws)

EXEL/LOCHEM – In Exel en omgeving zijn de oren gespitst – en de nekharen overeind gaan staan – door berichten dat Pure Energie samenwerkingsovereenkomsten heeft getekend met een aantal grondeigenaren en energiecoöperatie LochemEnergie. Niets staat nog vast, maar feit is dat wordt onderzocht of drie grote turbines haalbaar zijn in het gebied tussen Papenslagweg en Bolksbeek, tegen de gemeentegrens met Hof van Twente.

Omgevingsmanager Matthijs Oppenhuizen van Pure Energie bevestigt de samenwerking met grondeigenaren. Het initiatief komt van de Enschedese energieleverancier zelf. “We zijn voortdurend op zoek naar geschikte locaties. Daarbij kijken we in eerste instantie naar wat we ‘technische ruimte’ noemen. Dat zijn criteria zoals afstand tot bebouwing, aanwezigheid van gasleidingen, grote wegen en laagvliegroutes. De tip van de vleugels mogen niet over een grote weg draaien”, legt Oppenhuizen uit.

Begrip

Het gebied ten noorden van Exel werd in principe geschikt bevonden voor een nadere studie naar de mogelijkheden voor drie turbines met een tiphoogte tot 250 meter. “Hoger betekent niet per definitie meer overlast”, benadrukt Oppenhuizen. Pure Energie heeft begrip voor omwonenden die vragen en bedenkingen hebben. “Dat is begrijpelijk. Het toch om een forse ingreep in de omgeving, waar omwonenden niet om hebben gevraagd. We gaan onze ideeën daarom op heel korte termijn bespreken met alle betrokkenen. Transparantie is belangrijk om draagvlak te creëren”, zo klinkt het.

Inmiddels slijpen omwonenden en Belangenvereniging Exel en Omstreken (BEO) de messen. Eerder werd al duidelijk dat ze niks moeten hebben van grote windmolens. Ze kiezen nu voor de vlucht naar voren en willen hun achterban zelf informeren. Door informatie van onder meer deskundigen en van omwonenden van bestaande windparken. Vrees voor verstoring van het landschap en mogelijke gezondheidsschade zijn de voornaamste drijfveren. Overigens blijkt Pure Energie niet de enige commerciële partij die een oogje heeft op Exel en omgeving.

Wind op land

BEO wijst op studies die beweren dat wind op zee voldoende is om de landelijke doelstellingen voor duurzame energie te dekken. Wind op land zou daardoor overbodig worden en qua kosten en rendement slechter scoren dan wind op zee. Pure Energie is het daar niet mee eens en wijst op studies met andere uitkomsten. Oppenhuizen: “Laat duidelijk zijn dat wij wind op zee van harte steunen. Maar ook wind op land, zon op land en op dak én energiebesparing zijn nodig om de doelstellingen te halen. En zelfs met al die mogelijkheden gecombineerd wordt dat nog een hele opgave.”

Via een persbericht laat BEO weten niet blij te zijn dat LochemEnergie zich, samen met Pure Energie, ‘niets aantrekt van nieuwe inzichten’. De belangenvereniging vindt dat de doelstellingen van de Regionale Energie Strategie (RES) voor de Cleantech Regio zijn achterhaald. Daarin is vastgelegd dat 0,11 Terawatt aan elektriciteit kan worden opgewekt via wind op land. Dit komt neer op 3 tot 4 windturbines.

De reactie van LochemEnergie is te lezen in een apart kader onder dit artikel.

Nieuwe normen

BEO vindt dat windexploitanten zich niets gelegen laten liggen aan afstandsnormen en mogelijke gezondheidseffecten. Die nieuwe normen zijn er nog niet. De rijksoverheid liet onlangs weten dat normen voor windturbines begin 2024 worden verwacht. Die zijn nodig na een uitspraak van de Raad van State. De Kroon oordeelde dat de overheid, op basis van Europees recht, verplicht is om heldere (milieu)regels voor windenergie te ontwikkelen en te handhaven.

De uitspraak van de Raad van State betekent niet dat geen vergunningen voor windmolens kunnen worden afgegeven. Het bevoegd gezag – gemeente of provincie – kan zelf normen stellen ten aanzien van afstand, slagschaduw en geluid. De geluidsbelasting op de dichtstbijzijnde woning mag volgens de huidige normen overdag maximaal 47 dB bedragen en ‘s nachts 41 dB. In sommige gevallen geven omwonenden aan last te hebben van laagfrequent geluid.

Burgerparticipatie

BEO schrijft met hoofdletters in een persbericht dat ‘alles zonder burgerparticipatie’ plaatsvindt en dat sprake lijkt van achterkamertjespolitiek. Pure Energie gaat binnenkort echter letterlijk de boer op en wil samen met LochemEnergie komen tot lokaal eigendom van 50 procent. Dit houdt in dat de grondeigenaren mede-eigenaar worden en dat een deel van opbrengst van de turbines terugvloeit naar het betrokken gebied. Lokaal eigendom is in veel gemeenten verankerd in het beleid. Ook in Lochem is dit het geval. Ook gedeeld zeggenschap is een voorwaarde.

BEO legt een zwaar accent op dreigende gezondheidsproblemen door de aanwezigheid van windturbines en pleit voor goed en eerlijk onderzoek in de lokale situatie. Daarover doen veel tegenstrijdige onderzoeksrapporten de ronde. Het valt of staat met de afstand tot omliggende woningen. Voorlopig wordt 400 meter gehanteerd. Via nieuwe technieken is het mogelijk om de turbines tot stilstand te brengen als er slagschaduw dreigt of als vogels in de buurt komen. Ook de knipperlichten, die vliegverkeer waarschuwen, hoeven niet meer constant te werken.

Provincie

Als de plannen van Pure Energie resulteren in een vergunningaanvraag, is de Provincie Gelderland de instantie die deze uiteindelijk moet verlenen. De provincie is het bevoegd gezag bij windparken groter dan 5 megawatt. De gemeente speelt formeel slechts zijdelings een rol al houdt de provincie vermoedelijk rekening met lokaal beleid. Het college van B&W van Lochem is op de hoogte gesteld van de plannen. Tijdens de contactmomenten heeft het college steeds gewezen op het standpunt van college en gemeenteraad.

Dit standpunt luidt dat Lochem op dit moment geen voorstander is van grote windturbines in de gemeente onder de huidige regelgeving. B&W willen de nieuwe landelijke normen afwachten en het eigen beleid hierop baseren. Tot die tijd neemt de gemeente geen vergunningaanvragen in behandeling. De provincie kan dit wel doen, zoals eerder bleek bij de hernieuwde aanvraag van IJsselwind dat turbines in Zutphen wil realiseen. Overigens is de kans aanwezig dat de nieuwe landelijke normen al bekend zijn als de plannen bij Exel rijp zijn voor een vergunningaanvraag.

Politiek

Het Lochemse college laat desgevraagd weten de zorgen van BEO te begrijpen en zo transparant mogelijk te willen informeren. De VVD-fractie in de gemeenteraad heeft inmiddels schriftelijke vragen gesteld. Daarin wordt het college nog eens herinnerd aan het genoemde standpunt dat geen medewerking wordt verleend aan grootschalige windprojecten zolang er geen landelijke normen zijn.

Ook wordt gevraagd of de gemeente contact heeft met de provincie hierover. Het antwoord is al bekend: het college heeft het eigen standpunt ook nog eens bij de provincie onder de aandacht gebracht. Tenslotte vraagt de VVD of de Omgevingsdienst Achterhoek (ODA) wordt betrokken bij initiatieven als die van Pure Energie.

Fractievoorzitter Anja Rouwenhorst laat namens Gemeentebelangen weten dat haar fractie voorlopig vasthoudt aan het beleid om geen medewerking te verlenen aan grootschalige windprojecten tot het moment dat er landelijke kaders zijn geformuleerd.

REACTIE LOCHEMENERGIE

LochemEnergie: ‘Omwonenden beter af mét dan zonder ons’

De positie van LochemEnergie is een bijzondere. De energiecoöperatie steunt enerzijds initiatieven als Buurt Energie Strategieën (BES), die vooral zijn ontstaan om grote windturbines weg te houden, maar neemt ook deel in het project IJsselwind dat ijvert voor windturbines in Zutphen. En nu sluit het dus in een vroeg stadium aan bij het idee van Pure Energie. Maarten Delen van LochemEnergie vindt dit een logisch stap.

“Sinds onze oprichting zijn we voor wind op land. Zonder dat zijn de doelstellingen, die ook de gemeente Lochem zichzelf heeft gesteld, echt niet haalbaar. Maar we gaan alleen in zee met partners die zich conformeren aan onze uitgangspunten. Belangrijk zijn lokaal eigendom en zeggenschap. Dat moet minstens 50 procent zijn”, aldus Delen. Via een gebiedsfonds kan de omgeving profiteren van de opbrengst van de turbines. Hoe eigendom en zeggenschap verder worden verdeeld is onderwerp van overleg.

In gesprek

Delen vervolgt: “Omwonenden zijn beter af met onze participatie in het proces. Wij hebben geen enkel financieel belang maar vertegenwoordigen en verdedigen de belangen van de inwoners van de gemeente Lochem. Dat de leden van BEO nu boos en teleurgesteld zijn is begrijpelijk, maar dat er geen sprake zou zijn van burgerparticipatie is echt niet waar. Waarschijnlijk nog deze maand gaan we in gesprek. Wij zijn voor optimale openheid.”

Delen verwacht dat op korte termijn een adviesraad wordt samengesteld waarin alle partijen vertegenwoordigd zijn. Hij vindt ook afstemming met de gemeente van belang. Hoewel de provincie de vergunning uiteindelijk moet verlenen acht hij het niet verstandig om de gemeente bij een aanvraag te passeren. “Je moet eigenlijk geen aanvraag doen als je weet dat het wrijft. Provinciale Staten zal ook niet snel akkoord gaan als een aanvraag in strijd is met gemeentelijk beleid.”

Het rode kader geeft grofweg het gebied aan waar het om gaat. De Bolksbeek vormt zowel de gemeente- als de provinciegrens