BARCHEM/NETTELHORST – Frits Johan Nijhof werd in 1919 geboren in Nettelhorst. Zijn leven eindigde ruim 26 jaar later, kort na de bevrijding in mei 1945 op tragische wijze. Hij kwam om bij het opruimen van landmijnen nabij de Exelse brug over het Twentekanaal. Zijn neef en naamgenoot Frits Nijhof uit Koudekerk aan den Rijn schreef het onderstaande in memoriam ter nagedachtenis aan zijn oom, wiens naam is te vinden op een monument bij de Barchkerk in Barchem.
In Memoriam Frits Johan Nijhof (18-02-1919 – 16-05-1945)
Door Frits Nijhof
Frits Johan Nijhof sneuvelde op 16 mei 1945 bij het opruimen van landmijnen langs
het Twentekanaal nabij de Exelse brug. Frits werd op 18 februari 1919 geboren op boerderij ‘Hogestege’ in Nettelhorst, toentertijd gemeente Laren (Gld).
Frits bezocht na de lagere school Nettelhorst de Landbouwschool en werd in 1938 opgeroepen om zijn dienstplicht te vervullen, net als zijn twee jaar oudere broer Gerrit Jan.
Bij het begin van de oorlog in 1939 werd Frits ingedeeld bij het 44e Regiment
Infanterie, welke was gestationeerd in Ochten en de omliggende dorpen Echteld,
IJzerdoorn en Dodewaard.
Betuwestelling
Deze dorpen waren onderdeel van de Betuwestelling, die het gebied tussen de Waal bij Ochten en de Rijn bij Rhenen moest verdedigen. Broer Gerrit Jan werd ingedeeld als wachtcommandant bij de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten in Den Haag.
De Betuwestelling werd in augustus 1939 betrokken en de avond van 13 mei 1940 weer verlaten. In die periode heeft zich veel afgespeeld in de Betuwe, van lichtkogels in de mobilisatieperiode tot het neerschieten van burgers in oorlogstijd.
Grebbeberg
In die oorlogstijd waren de gevechten op de Grebbeberg voor veel soldaten goed te volgen. Tijdens deze gevechten van 10 tot 13 mei zijn tien soldaten van het 44e Regiment Infanterie gesneuveld. In de jaren van de bezetting zijn nog eens negen verzetsstrijders uit het dorp omgekomen.
Na de Tweede Wereldoorlog lag Nederland bezaaid met mijnen, naar schatting 1,8 miljoen, verstopt in ruim 5500 mijnenvelden, die snel geruimd moeten worden. De meeste daarvan liet men ruimen door Duitse krijgsgevangenen. Na de bevrijding werd ook Frits ingedeeld bij het opruimen van deze mijnen; hij werd gestationeerd langs het Twentekanaal. Ruim tweehonderd Duitse krijgsgevangenen en meer dan vijftig Nederlandse militairen komen na de oorlog om bij het ruimen van mijnen. Op 16 mei 1945 sloeg het noodlot toe voor Frits Nijhof.
Monument
Na de oorlog organiseerde het Reünie-Comité een jaarlijkse reünie van het 44e Regiment Infanterie. Dit comité nam het initiatief voor de oprichting van een monument in Ochten. Daarvoor werd geld ingezameld onder de bekende oud-soldaten van het regiment en de bevolking van Ochten.
Het monument werd op 10 mei 1952 onthuld door de commissaris van de Koningin in Gelderland, in het bijzijn van de voorzitter van het comité dr. J. Hazenberg, kolonel G. Hotz van het 44 Regiment Infanterie en de burgemeester van Ochten J.A. Houtkoper. Het monument bestaat uit een stenen zuil met inscripties in de voor- en achterzijde. Bovenop de zuil wordt een herrijzende man afgebeeld. In de inscriptie aan de
voorzijde staan de namen van de negentien gevallen soldaten en verzetsstrijders:
“Trouw aan koningin en vaderland vielen in mei 1940 of in het verzet onze wapenbroeders
H.J. Artz
B. v.d. Akker
C. Bullens
H.W. Eekhuis
J.C. Endeveld
G. Geurts
A.F. Hunkemöller
G. Kroon
N. Mulder
F.J. Nijhof
K. Sleurink
G.L.H. Smit
J. Solmer
E.S. Telder
E. Termaat
J. Tieben
H. Waard
A. van Weelden
B.J. IJzerman.
Tot hun gedachtenis werd dit gedenkteken opgericht door 44 R.I. en de gemeente
Echteld 10 – 14 mei 1940 Ochten ‘10 mei 1952’.”
Kranslegging op 4 mei
Aan de achterzijde van het monument bevindt zich een kleinere inscriptie:
“In memoriam 1940 1945. Al nam de vijand lijf en goed dreef ons naar verre streken
God gaf ons kracht was ons nabij. Zijn trouw is nooit geweken”. Het monument stond tot 2016 voor het gemeentehuis aan de Molendam. In 2016 is het verplaatst naar de Kerkstraat vanwege de afbraak van het gemeentehuis. Jaarlijks worden er op 4 mei kransen gelegd bij het monument en vindt er een herdenking plaats.
Naschrift redactie:
De familie van de schrijver Frits Nijhof heeft Nettelhorst in 1957 verlaten. Vader Gerrit Jan Nijhof moest om gezondheidsredenen stoppen met de boerderij. Het gezin streek neer in Oosterbeek. Vader werkte tot zijn pensionering bij het Bedrijfslaboratorium voor Grond- en Gewasonderzoek.
Frits, zijn broer Jan en zus Ineke kwamen in verschillende delen van het land terecht. Ineke en haar echtgenoot hadden een boerderij in de polder en wonen nu in Zeewolde. Jan Nijhof was huisarts in Hulsberg. Ook hij is nu pensionado en woont in Sittard. Frits schrijft voor het weekblad Groene Hart Koerier.
Bijzonder gegeven is nog: Het in het artikel genoemde dorp Ochten maakt deel uit van de gemeente Neder-Betuwe. Daar is oud-wethouder van de gemeente Lochem en voormalige inwoner van Zwiep, Jan Kottelenberg, tegenwoordig burgemeester.
Frits Johan Nijhof is in 1984 postuum onderscheiden met het Verzetsherdenkingskruis.
