LOCHEM – De coalitie van VVD, GB en Meedenken met Lochem (MmL) is niet meer. Woensdag maakte de VVD bekend eruit te stappen. Directe aanleiding is de begroting voor 2025 en de dreigende financiële tekorten in de jaren daarna. De VVD wil geen verantwoordelijk dragen voor die begroting en stemde maandag tegen. De onenigheid over de gemeentefinanciën begon al tijdens de behandeling van de Kadernota, afgelopen voorjaar. Op de achtergrond spelen ook lastige onderlinge verhoudingen, zo blijkt uit een gesprek met VVD-fractievoorzitter Jan de Vries.
Een breuk in de coalitie hing al in de lucht. Zeker nadat De Vries afgelopen maandag, na afloop van de raadsvergadering over de begroting, een statement maakte. Hij liet weten dat de goedkeuring van de begroting, met 12 tegen 11 stemmen, voor zijn fractie aanleiding was om zich te beraden op de ontstane situatie. Ook de handelwijze van wethouder Lex de Goede (MmL) van financiën zou daarbij worden betrokken. Het verslag van de begrotingsbehandeling van afgelopen maandag is HIER te lezen.
Wethouder
Dinsdagavond heeft de VVD-fractie, in aanwezigheid van de eigen wethouder Ria Leliveld, besloten dat het niet verder wil met GB en MmL. Ria Leliveld zegt het besluit van de fractie te respecteren, maar heeft even tijd gevraagd om zich op haar positie te beraden.
Jan de Vries liet woensdag weten dat de tekorten op de begrotingen voor de komende jaren al langer aan de horizon stonden. De term ‘ravijnjaar’, als aanduiding voor 2026, doet al enkele jaren de ronde. “We hebben meerdere pogingen gewaagd om in een vroeg stadium aan de slag te gaan met de dreigende tekorten. Maar deze wethouder (De Goede – red.) hield het steeds tegen.”
De VVD neemt De Goede kwalijk dat hij niet inging op verzoeken om met de provincie in overleg te gaan over enig uitstel van indiening van de begroting. De deadline hiervoor was 15 november. Volgens De Vries ging er pas op 13 november een brief naar Arnhem, waarin werd gesteld dat goedkeuring door de raad wat langer op zich zou laten wachten. Daarop kwam een reactie terug dat dit niet acceptabel was, want tegen de regels.
Provincie
De Vries: “Die brief was de verkeerde weg. De wethouder had rechtstreeks in overleg moeten gaan met de gedeputeerde. Dat deed bijvoorbeeld Harderwijk ook en dat leidde daar tot enig uitstel.” Door de dwang van de provincie is de conceptbegroting, die ambtelijk al bij de provincie was gedeponeerd, door Gedeputeerde Staten geaccordeerd. Zo kon het gebeuren dat een begroting al schriftelijke goedkeuring kreeg zonder groen licht van de gemeenteraad.
Dat groende licht kwam er maandag alsnog, dankzij de in totaal 12 stemmen van GB, MmL en D66. De VVD en de oppositie, minus D66, stemden tegen de begroting maar kwamen met 11 stemmen net te kort. De Vries benadrukt dat de tegenstemmers de gemeente niet op slot wilde zetten door de begroting botweg af te keuren. Via een amendement werd voorgesteld om de cijfers uit de begroting van dit jaar over te hevelen naar die van 2025. Zo zouden lopende zaken gewoon door kunnen gaan. Alleen het omstreden nieuwe beleid zou dan sneuvelen. “Bijzonder, maar haalbaar”, zo kwalificeert De Vries dat voorstel.
Bezuinigingen
De Vries: “Wij zijn niet tegen het geformuleerde nieuwe beleid, maar het is niet eerlijk om nu geld uit te trekken voor dingen die je misschien al snel weer moet schrappen. College en raad hebben immers besloten dat er bij de onderhandelingen over bezuinigingen, die volgende week al beginnen, geen sprake zal zijn van heilige huisjes. Alles is bespreekbaar, dus ook het nieuwe beleid op de begroting van 2025. Laat het dan liever eerst weg.”
Oproepen om in actie te komen tegen het Haagse beleid, waardoor veel gemeenten vanaf 2026 in de financiële problemen komen, wordt door De Vries weliswaar niet als zinloos weggezet, maar de VVD wil daar niet blind op varen. “In Den Haag kan van alles gebeuren. Als de huidige coalitie valt, hoeven voorlopig op niets te rekenen”, zo zegt hij.
Voortouw
Op de achtergrond speelt meer, zo blijkt uit zijn relaas. De Vries vindt dat GB, als veruit grootste fractie, het voortouw zou moeten nemen in de coalitie. Dat gebeurde volgens hem niet. “Dus deden wij dat maar. Ik heb een paar keer geprobeerd om dingen aan te kaarten. We probeerden de discussie aan te kaarten, uiteraard vanuit onze liberale standpunten. Dat leidde tot niets. Ik ben daar na twee keer mee opgehouden”, zo legt hij uit. Hij zoekt naar woorden als het gaat kennis van zaken over onderwerpen. Hij beperkt zich uiteindelijk door te stellen dat hij door zijn ervaringen in het bedrijfsleven weet waar hij over praat als het over begrotingen en geld gaat. “En ik heb de nodige contacten om mij te adviseren.”
De VVD heeft de afgelopen tijd geïnvesteerd in de onderlinge contacten door zowel GB als MmL uit te nodigen voor gesprekken, zelfs met externe deskundigen erbij. Het mocht volgens De Vries niet baten. Hij vindt de ontstane situatie vooral vervelend voor wethouder en partijgenoot Ria Leliveld. Haar politieke en bestuurlijke loopbaan in Lochem heeft veel weg van een achtbaan. Ze verving eerder Erik Haverkort als fractievoorzitter en Eric-Jan de Haan als wethouder. Hieraan komt nu dus een eind. “Erg pijnlijk”, vindt ook De Vries.
Gevolgen
GB en MmL hebben samen geen meerderheid in de raad; 10 van de 23 zetels. Als ze een oppositiepartij bereid vinden om samen te werken, is zeker dat de coalitie zwakker komt te staan. De VVD heeft namelijk drie zetels, maar alle oppositiepartijen slechts twee. Dit betekent dat de stemverhouding coalitie-oppositie op 12 tegen 11 uitkomt. Daarmee moet het dan vooruit tot aan de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2026.
In een persbericht van woensdagmiddag schrijft de VVD:
‘De beslissing om uit de coalitie te stappen is met pijn in het hart genomen, maar hiermee laat de VVD Lochem duidelijk zien dat zij niet achter onverantwoorde keuzes kan staan. De VVD Lochem wil haar verantwoordelijkheid nemen voor de inwoners en zal blijven pleiten voor een gezonde financiële basis voor de gemeente. De gehele fractie stelt eensgezind: De gemeente heeft dringend een betrouwbare en houdbare koers nodig voor een financieel gezonde toekomst.’
Dit nieuws is nog erg vers. Er konden nog geen reacties worden opgehaald bij de andere coalitiepartijen, het college of de oppositie. Die reacties volgen later.
