LOCHEM – De begroting voor 2025 zet de politieke verhoudingen in Lochem op scherp. De VVD beraadt zich dinsdag op de eigen positie binnen de coalitie met Gemeentebelangen (GB) en Meedenken met Lochem (MmL). De liberalen willen geen verantwoordelijkheid dragen voor een begroting waarin geld voor nieuw beleid wordt uitgetrokken. Beleid, dat bij de volgende week beginnende gesprekken over forse bezuinigingen, zomaar weer op de tocht kan komen te staan. Voor- en tegenstanders hebben een andere interpretatie van ‘betrouwbare overheid’, zo bleek maandag.
Om dit bericht niet te beginnen met een cliffhanger: De begroting werd met 12 tegen 11 stemmen goedgekeurd, door steun van GB, MmL en D66. Een wijzigingsvoorstel van CDA, PvdA, GroenLinks, LochemGroen! en coalitiepartij VVD werd met diezelfde aantallen verworpen. VVD-fractievoorzitter Jan de Vries nam aan het einde van de lange raadsvergadering het woord voor een punt van orde. De Vries: “De VVD-fractie zal zich, nu de begroting, met steun van de overige coalitiepartijen en D66 is aangenomen, morgen beraden over de ontstane situatie. Wij hebben de begroting afgekeurd en daarmee ook de handelwijze van de wethouder financiën.” Dat laatste is een verhaal apart en volgt hieronder.
Ombuigen
De raad moet voor 2026, zoals de vlag er nu bijhangt, 6 tot 7 miljoen euro ombuigen. Hierover werd eerder al afgesproken dat er geen ‘heilige huisjes’ zijn. Alles is bespreekbaar, behalve wat de wet de gemeente voorschrijft. Dat laatste is best veel, zodat het speelveld voor bezuinigingen relatief beperkt is. Het raakt al gauw aan voorzieningen als zwembaden, cultuur- sportaccommodaties, aan de kwaliteit van wegen en openbaar groen of aan wat onder de noemer leuke-dingen-voor-de-mensen valt. De belastingen en/of tarieven verhogen is een andere optie om de kas te spekken, maar daar heeft juist de VVD vaak grote moeite mee.
Wanneer is de gemeente een betrouwbare partner? Die vraag lag maandag voor. Ben je betrouwbaar als je op voorhand zegt dat beleid, waarover deels lang met inwoners en instellingen is gepraat, toch niet doorgaat? Of als je via de begroting de suggestie wekt dat gedane beloftes worden nagekomen, maar je korte tijd later – om in agrarische termen te blijven – de melk weer optrekt? GB, MmL en D66 bevinden zich in dat laatste kamp. Ook al omdat deze fracties geloven dat Den Haag onder druk van gemeenten nog best kan bijdraaien en het zogenoemde ‘ravijnjaar 2026’ gaat verzachten.
In actie
Marleen van der Meulen van D66 verwoorde het nog het stevigst, met een oproep om de druk op te voeren en in actie te komen. Onder meer door partijgenoten in de Tweede Kamer, met een verleden als raadslid, aan te spreken op het feit dat gemeenten wel veel taken krijgen toebedeeld, maar zonder voldoende geld. De andere raadsfracties vinden het naïef om te denken dat de zittende regering wel bijdraait.
Het amendement van CDA, VVD, PvdA, LochemGroen! en GroenLinks, dat het dus net niet haalde, werd met vuur verdedigt door fractievoorzitter Henk Datema van het CDA. Hij wond zich zelfs op. Argumenten als ‘de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) werkt eraan’ wierp hij verre van zich. Mede namens de mede-indieners verwierp hij ook term ‘sluitende begroting’ die het college gebruikt. Technisch klopt dat, maar daarvoor moeten wel tonnen uit de algemene reserve worden geput. Het amendement pleitte voor het overhevelen van de cijfers van de begroting 2024 naar volgend jaar, zodat alle lopende zaken kunnen doorgaan. Alleen het nieuwe beleid gaat er dan dus uit.
Provincie
Het ergst vinden Datema en de zijnen dat Gedeputeerde Staten van Gelderland, nog voordat de raad de begroting goedkeurde, via een brief liet weten dat Lochem volgens de regels der kunst heeft gehandeld. In diezelfde brief wordt nota bene gesteld dat een van die regels is dat een goede begroting de zegen van de raad heeft. Wethouder Lex de Goede had duidelijk wat uit te leggen. Dat deed hij ook.
Hij begon met te zeggen dat 15 november geldt als deadline voor de begroting. Uiterlijk dan moet de begroting bij de provincie zijn ingediend. “Anders dreigt een preventieve ondertoezichtstelling van de gemeente en dat moeten we niet willen”, aldus de wethouder. Hij herhaalde nog eens dat het college volgens een VNG-advies handelde, net als veruit de meeste gemeenten in het land.
Alternatief
De Vries (VVD) reageerde door te zeggen dat uitstel van de genoemde deadline waarschijnlijk haalbaar was geweest, maar dat de wethouder niet wilde meebewegen en de begroting toch naar Arnhem stuurde. De indieners van het amendement zeiden zich bewust te zijn van het feit dat het wegstemmen van de begroting zou zorgen voor het stilvallen van het gemeentelijk apparaat. “Dat willen we niet. Niet voor onze inwoners en niet voor de hardwerkende medewerkers van de gemeente. Daarom komen we met dit alternatief”, aldus De Vries.
GB en MmL, de partij van De Goede, kregen het nog lastiger toen bleek dat GB twee moties had rondgestuurd via een tekstbestand waarin, in de virtuele kantlijn, allerlei opmerkingen en aanvullingen van de wethouder te lezen waren. Dat één-tweetje werd door de oppositie hoog opgenomen. De verklaring van GB-fractievoorzitter Anja Rouwenhorst dat moties uit de koker van haar fractie kwamen en dat slechts afstemming met de wethouder had plaatsgevonden.
Rood vlees
Het ongeluk met het bestand van GB was een stuk rood vlees voor een deel van de oppositie. Er volgden grote woorden over dualisme en onafhankelijkheid van fracties. De inhoud van de twee ‘onschuldige’ moties – die pleitten voor actie van de gemeente richting Den Haag over financiën in het algemeen en de Jeugdzorg in het bijzonder – ging ten onder in het gekrakeel. Die moties kregen met de steun van GB, MmL en D66 opnieuw flinterdunne steun (12-11). De sfeer in de coalitie is al enige tijd niet best. De overmacht van GB – met acht zetels – en het vermeende gebrek aan dualisme zorgt volgens ingewijden al langere tijd voor ongemak bij met name de VVD en de oppositie.
