(door Henri Bruntink)
LOCHEM – Het was zonder twijfel het meest in het oog springende lokale nieuws van de afgelopen week: de rel binnen het CDA. Wat er binnen de Lochemse afdeling van de partij gebeurt is interessant. Maar dat het conflict nu tot in de gemeenteraad is doorgedrongen maakt het tot ons aller belang. Het raakt de lokale democratie. Die valt niet meteen in duigen, maar er zit zand in het raderwerk.
Voor wie het niet heeft gevolgd: Afgelopen maandag (13/1) werd Pieter Bas ter Maat beëdigd als raadslid voor het CDA. Hij volgt de tussentijds vertrokken Hermien Wiselius op. De fractie en het bestuur van het CDA willen echter niet samenwerken met hun voormalige lijsttrekker en fractievoorzitter. De splijting is ook letterlijk waarneembaar. In de raadszaal zit Ter Maat apart van de twee andere CDA-vertegenwoordigers. En op de beeldschermen waarop de stemmingen zijn te volgen staan nu feitelijk 2 CDA-fracties. Bij niet-hoofdelijke stemmingen stemt Ter Maat overigens automatisch mee met zijn CDA-collega’s.
Ter Maat maakte gebruik van een mogelijkheid die de Kieswet biedt. Als een raadslid moet worden vervangen, wordt de kandidatenlijst van de betrokken partij bij de laatste verkiezingen erbij gepakt. De eerste kandidaat op die lijst, die niet al in de raad zit, wordt gevraagd of hij/zij belangstelling heeft voor de vrijgekomen zetel.
Nederlaag
In het geval van het CDA was dit dus Pieter Bas ter Maat, die kort na de verkiezingen in 2018 vertrok. Het CDA had onder zijn leiding een nederlaag geleden en verloor hierdoor ook een plaats in de coalitie. Fractie en bestuur hebben rond die tijd het vertrouwen in Ter Maat opgezegd, liet voorzitter Harrie Dinkelman eerder weten.
Dat Ter Maat de vrijgekomen zetel, ondanks het verzet binnen de partij, toch claimde is weliswaar zijn goed recht, maar in politiek opzicht een unicum. Vergelijkbare voorbeelden zijn er nauwelijks. Meestal leiden dit soort conflicten tot afsplitsing, waardoor de omstreden kandidaat op persoonlijke titel in de raad gaat zitten. Ter Maat wil echter hoe dan ook door als CDA-lid.
Rotterdam
Iets soortgelijks deed zich eerder voor in Rotterdam, waar een lid van D66 tegen de zin van zijn fractie wilde terugkeren in de gemeenteraad. Ook daar schiep de Kieswet die mogelijkheid. In Rotterdam was het voorval aanleiding om het Reglement van Orde voor de gemeenteraad te wijzigen. Daarmee wordt herhaling voorkomen.
De bepaling die in het reglement van de Rotterdamse raad is opgenomen luidt:
– de meerderheid van de leden van een bestaande fractie heeft besloten dat één of meer leden van de fractie als zelfstandige fractie gaan optreden. Een mededeling als bedoeld in deze bepaling dient ondertekend te zijn door alle resterende leden van de oorspronkelijke fractie;
Dit betekent dat de bestaande fractie een ongewenst lid uit de fractie wordt gezet en wordt gedwongen om als zelfstandige fractie door te gaan. In de vorige versie van het reglement kon alleen een individueel van een fractie besluiten om eruit te stappen. De nieuwe bepaling is niet in strijd met de Kieswet omdat het betrokken lid de zetel nog altijd kan aanvaarden. Het geldt overigens niet voor tweemansfractie.
Reglement Lochem
Lochem werkt met het Reglement van Orde voor de politieke avond. Op de vraag of de Rotterdamse bepaling ook in Lochem moet worden opgenomen zegt griffier Miranda Veenbergen: “De gemeenteraad kan het reglement wijzigen en moet daartoe zelf het initiatief nemen. Mij hebben nog geen verzoeken in die richting bereikt.”
Ook Veenbergen bestempelt de situatie als uitzonderlijk: “Afsplitsing van het lid dat niet door de fractie wordt geaccepteerd ligt in zulke gevallen voor de hand. Dat dit hier niet gebeurt en dat leidt tot een bijzondere situatie.”
Geen commentaar
De vraag is wat Pieter Bas ter Maat beweegt om te handelen zoals hij nu doet. Het blijft voorlopig een vraag want hij wil niet ingaan op vragen over de gerezen situatie. Hij zegt zich te willen richten op het raadswerk.
Het zou erg interessant zijn om te weten waarom hij koos voor de confrontatie en hoe hij de toekomst ziet. Tekende hij zijn politieke doodsvonnis, althans als CDA-raadslid? Het huidige bestuur zal hem niet willen opnemen op de kandidatenlijst voor de volgende verkiezingen in 2022. Of denkt Ter Maat dat hij voldoende steun onder de leden van de partij heeft, waardoor een paleisrevolutie kan worden ontketend?
Belang
Feit blijft dat Lochem momenteel een gemeenteraad heeft met een fractie waar de leden niet eens bij elkaar zitten, laat staan met elkaar overleggen. Dat is niet in het belang van de CDA-kiezer, de gemeenteraad en de oppositie. De tijd zal leren hoe dit afloopt.
