LOCHEM/GRONINGEN – De Aziatische hoornaar is een zogeheten invasieve exoot. Een insect dat in onze contreien niet thuishoort, maar zich razendsnel verspreid. De Wespenstichting maakt zich zorgen over de huidige aanpak. Uit steekproeven van de meldingen blijkt dat veel mensen de Europese hoornaar en andere inheemse wespen aanzien voor de ongewenste exoot. Dat is volgens de stichting een gevolg van het bij de bestrijding betrekken van burgers.
Sinds de Aziatische hoornaar in 2017 zijn intrede deed in de provincie Zeeland heeft deze
zich razendsnel verspreid over de rest van Nederland. Dit heeft volgens de Wespenstichting een paniekstemming veroorzaakt in de wereld van bijenhouders en natuurliefhebbers, omdat de Aziatische hoornaar als een bedreiging voor de honingbij en andere insecten wordt beschouwd.
Snelle opmars
De opmars gaat snel. Zo snel dat de gedachte nu leeft dat om de opmars te vertragen iedereen moet worden opgeroepen om alert te zijn en mee te helpen beginnende nestjes en koninginnen van de Aziatische hoornaar te onderscheppen. Voorzitter Sjoert Fleurke van de Wespenstichting: “Het inschakelen van burgers bij de bestrijding van de Aziatische hoornaar heeft tot gevolg dat men massaal wespenkoninginnen is gaan vangen en overal naar beginnende wespennesten speurt. Doordat de meeste burgers een hekel hebben aan wespen en velen zich niet aan de instructies houden, pakt deze actie nadelig uit voor de inheemse insectenpopulatie.”
In de berichtgeving over de Aziatische hoornaar is de nuance al vanaf het begin van de
invasie in 2017 ver te zoeken, vindt de Wespenstichting. Angstaanjagende krantenkoppen met daarin woorden als ‘monsterwesp’, ‘terrorwesp’ en ‘horrorwesp’ worden niet geschuwd. Verder zijn artikelen meestal doorspekt met discutabele beweringen. Dat Aziatische hoornaars bijvoorbeeld in één dag een heel volk honingbijen kunnen uitmoorden, de biodiversiteit bedreigen en bovendien heel agressief zijn.
Onderscheid
“Veel media blijken ook nog eens geen onderscheid te kunnen maken tussen de Aziatische hoornaar en andere insecten. Regelmatig worden er foto’s van Europese hoornaars of andere insecten geplaatst bij artikelen die over de Aziatische hoornaar gaan.”, aldus Fleurke. Dit soort fouten hebben er mede voor gezorgd dat de kennis met betrekking tot dit onderwerp bij de meeste burgers beperkt en onevenwichtig is.
De oproepen om de exoot te bestrijden pakken leiden ertoe dat veel mensen bezig zijn om ieder verdacht insect te vangen en/of te doden. Beginnende wespennesten worden verstoord of vernield voordat is vastgesteld of het daadwerkelijk een nest van de Aziatische hoornaar is. “Het grote publiek draagt de imkerij een warm hart toe en denkt de natuur te helpen. Des te pijnlijker is het om te moeten melden dat ze actief bijdragen aan de
bedreiging van waardevolle inheemse insectensoorten”, zegt Eric Mahieu, bijenhouder en
tevens bestuurslid van de Wespenstichting.
Instructie
De officiële instructie is om een vermeende Aziatische hoornaar eerst te vangen, te
fotograferen en te melden. Pas na bevestiging van een expert dat het dier inderdaad een
Aziatische hoornaar is, is doodmaken van het insect te overwegen. In de praktijk kiezen
burgers echter vaak de omgekeerde volgorde; eerst doodmaken en dan pas melden. De
gevolgen van deze moderne heksenjacht zijn dagelijks op sociale media en via andere
kanalen te zien. Zo bestaan de meldingen van de Aziatische hoornaar op Waarneming.nl dit
jaar voor een aanzienlijk deel (40 procent) uit onschuldige insecten, waaronder veel dode
Europese hoornaars. Ook de koninginnenvallen maken door onjuist gebruik veel onnodige
slachtoffers.
Inheemse wespensoorten zoals de gewone wesp, de Franse veldwesp en de Europese
hoornaar maken nestjes op dezelfde plekken als de Aziatische hoornaar. Deze bouwsels
zijn voor een leek moeilijk van elkaar te onderscheiden. “In voorgaande jaren bleven de
meeste het gehele seizoen onopgemerkt. Maar nu ze door de inzet van burgers massaal
worden gevonden, kiest men dikwijls alsnog voor de vernietiging ervan, uit vrees voor latere wespenoverlast. Want Aziatische hoornaar of niet, wie wil er nou een wespennest in de schuur of in de tuin?” zegt Fleurke. “Weinig mensen beseffen dat wespen belangrijke rollen spelen in het ecosysteem, zoals het in toom houden van potentiële plaagdieren zoals
(steek)vliegen en muggen.”
Lochem
De Wespenstichting roept de media, imkers en betrokken organisaties op om onmiddellijk te stoppen met het betrekken van het publiek bij de opsporing en de bestrijding van de Aziatische hoornaar. “Laat dit specialistische werk over aan deskundigen die weten wat ze doen. Maak het middel niet erger dan de kwaal”, zo klinkt het.
De Aziatische hoornaar kwam onlangs – samen met de Aziatische tijgermug – ook ter sprake in de Lochemse gemeenteraad (link naar eerder artikel). Aanleiding was een bericht van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) dat de meldingen ontvangt en moet nagaan. Door het grote aantal loopt dit spaak bij de organisatie. De gemeente Lochem zet momenteel in op het beschikbaar stellen van informatie.
Kleiner
De genoemde hoornaar is wat kleiner dan inheemse Europese hoornaar. De soort maakt een voorjaars- en een zomernest. De eerste wordt aangetroffen in spouwmuren, in schuren, carports en nestkasten. Het veel grotere zomernest hangt meestal hoog in een boom en is daardoor vaak niet goed zichtbaar. Het insect is tussen 2 en 3 centimeter lang en is herkenbaar aan een zwart borststuk, zwarte antennes, een geel uiteinde van de poten en een achterlijf met 2 smalle en 1 brede oranje band. De koningin en de werksters zijn ongeveer even groot.
