LOCHEM – De begroting voor 2025 van de gemeente Lochem geeft weinig problemen, al moet er een greep in de algemene reserve worden gedaan om alles glad te strijken. Het lijkt op dansen op de rand van ‘t ravijn, want vanaf 2026 dreigen miljoenentekorten. Het komende half jaar moeten dan ook politieke keuzes worden gemaakt en die kunnen pijnlijk zijn.
Eerst volgend jaar: de begroting heeft ten opzichte van de voorloper – de Kadernota van afgelopen voorjaar – geen nieuwe activiteiten te melden. Wel valt het eerder voorziene tekort voor 2025 van ruim een miljoen enigszins mee. Het structurele tekort bedraagt 647.000 euro. De meevaller komt voor een groot deel op het conto van de toeristenbelasting. Het ‘gat’ dat overblijft kan worden gedekt vanuit de reserve. Die is met 37 miljoen nog goed gevuld.
Reserve
Structurele tekorten dekken uit de reserve is aan een maximum gebonden. Maximaal 10 procent van de spaarpot mag worden ingezet om structurele tekorten te dekken. De greep van een half miljoen voor volgend jaar blijft dus zeer ruim binnen die marge. Wethouder Lex de Goede (financiën) verwacht dan ook geen problemen als de begroting – na goedkeuring van de gemeenteraad – wordt ingediend bij de provincie.
Met tekorten, die in 2026 al oplopen tot zo’n 6 miljoen, is die 10 procent van de reserve dus niet meer voldoende om de begroting sluitend te maken, als men dat al zou willen. “Tien procent is ook steeds een flink hap en als je dat 10 jaar doet, is de schatkist leeg”, aldus De Goede. Hij gaat volgende week dan ook de eerste stap zetten door met de fractievoorzitters een marsroute uit te stippelen die moet leiden tot structurele bezuinigingen van 7 miljoen vanaf 2026. Dat jaar heet in bestuurlijke kringen ‘het ravijnjaar’. De totale begroting van Lochem omvat ongeveer 110 miljoen euro.
Uitkering omlaag
De rijksuitkering aan gemeenten gaat dan fors omlaag. Dit treft de meeste gemeenten. Alleen gemeenten die een speciale uitkering krijgen ontspringen de dans. Het gaat meest om grote gemeenten met complexe problemen en om bijvoorbeeld gemeenten in Groningen waar aardbevingsschade moet worden geregeld. Lochem behoort tot de zogeheten M50-gemeenten. Dat zijn middelgrote gemeenten met tussen de 30.000 en 50.000 inwoners. Deze gemeenten trekken samen op en kloppen – in samenwerking met de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) – bij voortduring aan in Den Haag om aandacht te vragen voor de problemen die gaan komen.
Wethouder De Goede legt uit dat de gemeente aan de inkomstenkant niet heel veel mogelijkheden heeft. De onroerendezaakbelasting (Woz)kan omhoog en hetzelfde geld voor de toeristenbelasting. Met name de verhoging van de Woz ligt politiek vaak gevoelig. Wat rest zijn dan bezuinigingen. “Gezien de bedragen waarover we praten, kan dat pijn gaan doen. Het is dan ook van belang om er in Den Haag op te blijven wijzen dat een zwembad of een sporthal die je sluit, nooit meer terugkomt”, aldus De Goede.
Lastige tijden
Hij vervolgt: “Financieel zijn het lastige tijden met tekorten in het vooruitzicht. Dat is geen fijne boodschap. Maar samen met én voor onze samenleving streven we naar mooie
resultaten. Daar blijven we zoveel als mogelijk mee doorgaan. Wel zullen er scherpe keuzes gemaakt moeten worden. We zijn gestart met de voorbereidingen voor meerjarige bezuinigingsmaatregelen. Inwoners leggen we vragen voor om zicht te krijgen op wat zij belangrijk vinden. Het beeld dat daar uitkomt bespreken we met de raad. De bedoeling is dat we in de Kadernota 2026 de tekorten, op een breed gedragen wijze,
kunnen oplossen.”
De contouren van die nieuwe kadernota moeten in maart rond zijn. Dat resulteert in oktober volgend jaar in een nieuwe begroting. Dat is amper een half jaar voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2026 en wordt dan mogelijk politiek ontvlambaar materiaal. De gevolgen voor belangrijke thema’s als woningbouw zijn nu lastig te overzien. Als voorbeeld geeft De Goede gemeentelijke grond. Die kan bouwrijp worden gemaakt om het bouwen vervolgens over te laten aan een projectontwikkelaar. “Daar kunnen we wat aan verdienen, maar met eigen grond kunnen we ook sturen en gewenste vormen van woningbouw stimuleren. Dat kost dan mogelijk juist geld.”
Lasten
Terug naar volgend jaar: de gemeentelijke lasten stijgen licht door indexering. De begroting is – in navolging van de kadernota – ingedeeld in thema’s. Als eerste is het thema ‘Klimaat en energie’ uitgewerkt. Daaraan zijn nu twee nieuwe thema’s toegevoegd: ‘Gezond en vitaal leven’ en ‘Leefbare kernen’. Doel is meer grip en focus op deze thema’s. Activiteiten die die de komende jaren nodig zijn, kunnen zo meer in samenhang worden uitgevoerd.
De begroting is via de begrotingsapp in te zien op www.lochem.begrotingsapp.nl. Dit is een webapplicatie, waarmee de begroting snel en gemakkelijk doorzoekbaar te lezen is. De gemeenteraad behandelt de begroting naar verwachting eind oktober/begin november.
