LOCHEM – Ongemakkelijk. Dat woord beschrijft het best de sfeer tijdens een maandagavond gehouden debat dat de opmaat moest vormen tot de bezuinigingsoperatie die de gemeente in 2026 wacht. Na de breuk in de coalitie van vorige week wilden de VVD en vier van de vijf oppositiepartijen niet meedoen. Daardoor gingen alleen Gemeentebelangen, Meedenken met Lochem en D66 in op de vier vragen waarop het college van B&W graag antwoorden wil.
De VVD, de partij die vorige week opstapte uit de coalitie, PvdA, CDA, GroenLinks en LochemGroen! begonnen met een punt van orde waarin ze aankondigden niet mee te doen. Fractievoorzitter Jan de Vries (VVD) zei dat wat hem betreft GB, MmL en D66 nu als eerste aan zet zijn omdat die fracties vorige week de begroting voor 2025 met de kleinst mogelijke meerderheid accordeerden. De VVD en de overige oppositiepartijen wilden de cijfers uit de begroting van 2024 – met enkele wijzigingen – overhevelen naar volgend jaar en vanuit die positie te onderhandelingen over ombuigingen.
Afwachtend
De Vries wees erop dat in de meerjarenbegrotingen van de afgelopen jaren vaak dezelfde cijfers zijn gebruikt, waardoor een echt meerjaren-inzicht ontbreekt. Dat maakt dat de VVD nu een afwachtende houding aanneemt. De impact van die uitspraak werd kort daarna duidelijk, toen VVD, CDA, PvdA, LochemGroen! en GroenLinks duidelijk maakten niet mee te doen aan het debat over de bezuinigingen. Het CDA gebruikte dezelfde bewoordingen als de VVD.
De PvdA signaleerde dat de ‘heilige huisjes’, die zouden ontbreken bij de bezuinigingsonderhandelingen, er nu wel blijken te zijn. Fractievoorzitter Martine Willems duidde op het (beperkte) nieuwe beleid dat in de vorige week aangenomen begroting voor 2025 staat. Haar partij wilde daarom niet meedoen aan het adviseren van het college over bezuinigingen. Als er dan een advies moet komen, is dat volgens haar; eerst duidelijkheid over de coalitie en dan een kerntakendiscussie.
Geen adviesorgaan
Ook Arda van den Brink van GroenLinks wees op de gerezen politieke situatie. “Hoe kunnen we nu net doen alsof er niets gebeurd is”, zo motiveerde ze het besluit van haar fractie om eveneens niet mee te doen aan het debat. “De raad is geen adviesorgaan van het college”, zo klonk het. Calle Janssen van LochemGroen! scherpte dat laatste nog wat aan door te zeggen: LochemGroen! laat zich in dit stadium van het bezuinigingsproces niet gebruiken door het college om richting inwoners te suggereren: ‘dit is wat de raad wil’. Het college heeft immers vijf partijen buitenspel gezet.”
Wellicht is het tekenend voor de onderlinge verhoudingen dat geen van de ‘stakende’ partijen de vraag op tafel legde of het wel zin had om de vergadering voort te zetten en de rest dus stoïcijns aan het inhoudelijke deel van de bijeenkomst begonnen. Pas na enige tijd probeerde Marleen van der Meulen van D66 via een schorsing die pijnlijke situatie te stoppen. Maar juist dat leidde tot het meest ongemakkelijke moment van de avond. De fractievoorzitters die niet wilden meedoen bleven hoofdschuddend op hun stoel zitten. Na luttele minuten werd toch maar besloten om door te gaan.
Wethouder minder
Erg spannend en verrassend waren de adviezen van GB, MmL en D66 overigens niet. De fracties gaven antwoord op een viertal vragen over hoe de gemeente er over onder meer welke waarden over 10 jaar nog moeten bestaan en hoe de inwoners bij de discussie moeten worden betrokken. Het meest spannende was wellicht nog wel het voorstel van GB om te overwegen om het aantal wethouders in 2026 terug te brengen van vier naar drie. GB heeft er zelf momenteel twee en juist de huidige coalitie voegde een vierde wethouder toe, nadat het jarenlang drie waren.
Duidelijk werd wel dat de lucht tussen de raadsfracties nog lang niet is opgeklaard. De aangestelde externe bemiddelaar (zie apart bericht) krijgt een flinke kluif voor de kiezen. Het proces van bezuinigingen kende maandag een valse start. Als dat niet snel verandert, kan het volgend jaar (opnieuw) ongezellig worden. Als het college in maart, op basis van de input van drie fractie en inwoners, met scenario’s voor bezuinigingen komen, is goed denkbaar dat de huidige ‘weigeraars’ die afwijzen omdat ze zich er niet in herkennen. Dit kan weer tot een 12 tegen 11 stemverhouding leiden bij de kadernota die voorsorteert op de begroting voor 2026. Dan herhaalt de geschiedenis van dit jaar zich.
De in politieke zin best bijzondere vergadering is terug te kijken via DEZE link.
