EEFDE – De bewoners van Eefde-West hadden dinsdagavond (5/2) veel vragen over het kankerclusteronderzoek dat de GGD Noord- en Oost-Gelderland gaat uitvoeren. Scepsis was er ook. Daarmee bereikten de ongeveer 60 aanwezigen in Het Hart in ieder geval dat de gemeente Zutphen de uitstoot van stoffen van een aantal grote bedrijven gaat meten.
De Zutphense wethouder Annelies de Jonge kwam spontaan – na ruggespraak met een ambtenaar – met deze toezegging. Aanleiding was de verontwaardiging van aanwezigen op de mededeling van de GGD dat slechts de uitstoot zoals die volgens de vergunning mag zijn meeneemt in het onderzoek.
Kankergevallen
Adviseur Medische Milieukunde Steven van der Lelie van de GGD vertelde over de opzet van het onderzoek naar aanleiding van onrust in Eefde naar aanleiding van berichten over een bovengemiddeld aantal kankergevallen in het westelijk deel van het dorp en het buitengebied. Omdat de wind meestal uit het zuidwesten waait, liggen de Eefdenaren vaak letterlijk onder de rook van bedrijventerrein De Mars.
Opdracht GGD
De colleges van Lochem en Zutphen gaven de GGD afgelopen week de opdracht om het onderzoek uit te voeren. Aanvankelijk was gevraagd om een milieu-onderzoek maar vanwege de onrust is dat uitgebreid naar een milieu- en gezondheidsonderzoek.Van der Lelie oogstte scepsis omdat hij veel zaken te melden had die de GGD niet kan of mag uitvoeren.
Relatie
Het lijkt in eerste aanleg vooral een onderzoek te worden dat is gebaseerd op het verzamelen van informatie en cijfers die al voorhanden zijn. De GGD werkt overigens wel volgens een landelijke richtlijn die geldt voor dit soort onderzoeken. Als dat een mogelijke relatie tussen het aantal ziektegevallen en zaken die in de omgeving spelen aan het licht brengt, is het aan het oordeel van de gemeentebesturen van Lochem en Zutphen om vervolgstappen te zetten.
Tussentijdse resultaten
Van der Lelie verwacht dat de resultaten ‘voor de zomer’ gepresenteerd kunnen worden. Als zich tussentijds opvallende zaken aandienen worden die met bewoners en de pers gedeeld, zo luidde een belofte van GGD en gemeenten. Zutphen hoopt dat de aangekondigde metingen van de uitstoot van vijf grote industriële bedrijven parallel lopen aan het GGD-onderzoek. Dan kunnen de gemeten waarden naast de waarden uit de vergunningen worden gelegd.
Niet doorsnee
Op de vraag aan GGD’er Van der Lelie of de bijeenkomst in Eefde anders was dan in soortgelijke gevallen waarbij hij betrokken was, luidde het antwoord: ,,Dit is wel een bijzonder geval. Je merkt dat er heel veel onrust is. In die zin is dit geen gemiddeld onderzoek en was dus geen doorsnee-bijeenkomst.” De GGD richt zich op een gebied waar 460 mensen wonen.
Media-aandacht
Wethouder Henk van Zeijts van de gemeente Lochem noemde na afloop ook de enorme zorg die er speelt onder de aanwezigen als meest opvallende aspect. ,,Dat is ook de aanleiding dat we hebben gekozen voor een uitgebreider onderzoek dan we aanvankelijk van plan waren. Mede door de aandacht in de media is de onrust te groot om te negeren”, aldus Van Zeijts. Ook dinsdagavond waren de media ruimschoots vertegenwoordigd.
De wethouder zei tijdens de bijeenkomst dat geld geen belemmering mag zijn voor vervolgstappen mochten die nodig zijn. Zijn collega Annelies de Jonge uit Zutphen zei dat opschaling wat haar betreft alleen zin heeft als daar gegronde redenen voor zijn.
Jos Koster
Jos Koster – bewoner van Eefde-West – was de man die de bal in juli van het afgelopen jaar aan het rollen bracht. Min of meer uit frustratie deelde hij zijn eigen telling van kankergevallen in de buurt met de gemeente. In een beperkt gebied onder de rook van De Mars telde hij 26 kankergevallen, waarvan 18 mensen zijn overleden.
GMD BioEnergie
Koster zocht contact met burgemeester Sebastiaan van ‘t Erve en had daar ook een gesprek mee. Even later kwam Joke Lubberding, die in de buurt met haar man een agrarisch bedrijf runt, met soortgelijke verontrustende cijfers. Koster verdenkt vooral het bedrijf GMD BioEnergie van de problemen. ,,Ik ga elke avond misselijk naar bed van de stank. Het bedrijf komt zelf niet verder dan te zeggen dat het inderdaad stinkt maar dat het ongevaarlijk is.”
Koster stoort zich eraan dat geld vaak als argument wordt gebruikt om dingen niet te onderzoeken. ,,Ik ben zelf kunstenaar maar ik snap niet dat je miljoenen uitgeeft aan het Witte Lint, maar dat je niet thuis geeft als de gezondheid van mensen in het geding is.”
Metingen
Een van de aanwezigen doet zelf metingen sinds hij niet lang nadat hij in Eefde kwam wonen een benzeenvergiftiging opliep. Hij zegt erg vaak overschrijdingen van de maximaal toelaatbare waarden benzeen en fijnstof in de lucht te meten.
Oorzaken
Volgens de GGD is luchtverontreiniging de meest voorkomende oorzaak van ziekmakers. Maar in Eefde speelt meer. Door een voormalige stortplaats is ook het grondwater niet vrij van verdenking. En verder kan ook sprake zijn van een demografische oorzaak. Het aantal ouderen is oververtegenwoordigd en onder 65-pluessers komt kanker nu eenmaal vaker voor dan onder andere leeftijdsgroepen. Van alle Nederlands krijgt een derde te maken met een vorm van kanker. Bij ouderen is dit 1 op 2.
