Bokashi: blad en maaisel wordt bodemverbeteraar

ALMEN/LOCHEM – Bokashi. Dit Japanse woord heeft een aantal betekenissen. Een daarvan heeft iets te maken met pornografie, maar daar gaat het hier niet over. Voor iedereen die nu niet meteen teleurgesteld is afgehaakt: Bokashi betekent ook ‘goed gefermenteerd organisch materiaal’. En dat is een prima bodemverbeteraar.

In de gemeente Lochem gaat voortaan veel blad en maaisel in de bokashi-kuil om daar te fermenteren. Bij Loonbedrijf Almen-Harfsen werd dinsdagmiddag (11/12) gedemonstreerd hoe zo’n kuil met blad, afkomstig uit bladkorven en uit de bermen, wordt aangelegd. Zoals in boerenjargon gebruikelijk is een kuil in dit geval geen klassiek gat in de grond, maar – net als bij veevoer – een flinke hoop waar je met een tractor zo op kunt rijden.

Micro-organismen
Het bestaat uit lagen van zo’n 30 centimeter blad met daartussen kalkhoudend oergesteentegranulaat (10 kilo per ton blad). Dat houdt de pH-waarde laag en gaat zodoende verzuring tegen. Verzuren betekent namelijk rotting en dat is niet de bedoeling. Tussen de lagen wordt verder een vloeistof met micro-organismen gespoten. Deze zorgen ervoor dat het blad gaat fermenteren. Voor wie dit eng vindt klinken: zuurkool is niets anders dan gefermenteerde kool. Het proces duurt 8 tot 10 weken.

De micro-organismen komen van oorsprong uit Japan en worden opgelost in vloeistof aangevoerd vanuit Oostenrijk. Dat lijkt, met het oog op het transport, een belangrijk verbeterpunt.

Maaisel
Op het terrein van het loonbedrijf bij Almen ligt al een andere kuil met maaisel uit onder meer de wegbermen in de gemeente. ,,Dat ging tot nu toe naar Parenco en werd daar gebruikt bij de papierproductie. Dat was een experiment en na een overname is Parenco gestopt met alle lopende proeven”, zo vertelt Philip Salm, unitleider buitenruimte bij Circulus-Berkel (CB).

Bladkorven
Op het terrein van CB op bedrijventerrein Aalsvoort is de afgelopen tijd proefgedraaid met een kuil waarin vooral blad uit de bladkorven die in Lochem staan. Overigens is bokashi niet nieuw in Nederland. Elders, waaronder in Twente, wordt er al een aantal jaren mee gewerkt. Een groot voordeel is dat het een lokaal circulair product is. Organisch materiaal (blad, maaisel) wordt aan de bodem teruggegeven in hetzelfde gebied als waar het is ontstaan.

Lees verder onder de foto…

Bij fermenteren heeft het eindproduct hetzelfde volume en gewicht dan de input. Bij verrotting, oftewel compostering, is de opbrengst in gewicht veel lager en is er sprake van CO2-uitstoot. Veel biomassa ging tot nu toe naar een composteringsbedrijf. Daarvoor moesten veel kilometers worden gereden en de verwerking kostte nog geld ook.

Kostenreductie
Bokashi leidt dus in eerste instantie tot kostenreductie en milieuwinst. In financiële zin winst maken zit er voorlopig niet in. Circulus-Berkel wil in de gemeente Lochem meerdere locaties creëren om het aantal kilometers dat moet worden gereden met blad en maaisel te verminderen. Gedacht wordt aan zo’n 4 locaties, in principe bij loonwerkers.

Het loonbedrijf Almen-Harfsen is een coöperatie van boeren. De inzet van mensen en materieel komt in de vorm van gratis grondverbeteraar terug bij de leden. Een aantal boeren heeft zich al gemeld om het te gaan gebruiken. Salm zegt blij te zijn met wat hij ‘first adaptors’ noemt en die open staan voor innovaties.

Boeren
Dinsdagmiddag waren akkerbouwer Jasper van Weringh en melkveehouder Mathijs Groot Koerkamp aanwezig om zich te laten informeren, maar ook om de pers te woord te staan. Beide jonge boeren kenden het fenomeen tot voor kort niet. Ze geven toe dat ze in eerste instanties sceptisch reageerden. ,,Als je hoort dat het blad en maaisel deels uit wegbermen komt denk je meteen aan verontreinigingen”, zegt Groot Koerkamp. Een boer wil geen zaken zoals blik of plastic op z’n land en er was ook enige angst voor kiemen van onkruid.

Kiemen
Dat laatste komt bij bokashi nauwelijks voor. Tijdens het proces gaan kiemen door gebrek aan zuurstof dood. Philip Salm maakt zelfs melding van een veelbelovende ontwikkeling bij de bestrijding van de agressieve Japanse Duizendschoon. Die is bijna niet te vernietigen, maar proeven wijzen uit dat het materiaal in de bokashi-kuil de kiemkracht verliest.

Wat betreft verontreiniging van maaisel uit wegbermen kunnen een aantal dingen worden gedaan. Een goede schouw van de berm voordat het maaien begint en een nacontrole bij de loonwerker zijn er daar twee van.

Mestboekhouding
Jasper Weringh ziet voor zijn eigen bedrijfsvoering toch ook een belangrijk voordeel. ,,Je kunt hiermee het aandeel organische stof in de bodem verhogen, zonder dat het meetelt in de mestboekhouding. Bij compost is dit wel het geval. Dat betekent dat je met bokashi dus de bodemstructuur kunt verbeteren zonder dat dit ten koste gaat van de hoeveelheid mest die je mag uitrijden.”

Bodemstructuur
Bokashi kan ook behulpzaam zijn bij het opvangen van droge periodes. Dit is momenteel erg actueel. Het materiaal werkt namelijk als een spons en houdt water zo langer vast. En, regenwormen zijn gek op het gefermenteerde goedje. Hun aantal zal toenemen en dat zorgt weer voor een natuurlijke drainage op natte percelen.

Hieronder een artikel over bokashi van ‘Bij de Oorsprong’, dat ook betrokken is bij het Lochemse project.

Bokashi – Bij de Oorsprong

Het Japanse woord voor; goed gefermenteerd organisch afval. Bokashi is een geweldige manier om organische reststromen om te zetten in een rijke bodemverbeteraar. Het sleutelwoord bij dit proces is: FERMENTATIE. Door onze BB Bodem (Effectieve micro-organismen) en gesteentemeel toe te voegen aan het organisch materiaal en het vervolgens, anaeroob (zonder zuurstof), 8-10 weken te laten fermenteren creëert u het waardevolle product; BOKASHI!